Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

адасла́ць, адашлю́, адашле́ш, адашле́; адашлём, адашляце́, адашлю́ць; адашлі́; -сла́ны; зак.

1. што. Паслаць, адправіць што-н. каму-н.

А. грошы сыну.

2. каго. Адправіць, накіраваць каго-н. куды-н. з якой-н. мэтай па якой-н. прычыне.

А. дзяцей у вёску.

3. каго (што). Прапанаваць звярнуцца куды-н., дзе можна знайсці даведку; зрабіць спасылку на каго-, што-н.

А. чытача да першакрыніцы.

4. што. Адправіць назад пасланае, вярнуць.

А. назад бандэроль.

|| незак. адсыла́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. адсыла́нне, -я, н. і адсы́лка, -і,

ДМ -лцы, ж.

|| прым. адсы́лачны, -ая, -ае (да 3 знач.).

адасо́біцца, -блюся, -бішся, -біцца; зак.

1. Выдзеліцца з агульнага, заняць асобае, ізаляванае становішча.

2. Адмежавацца ад людзей.

А. ад кампаніі сяброў.

|| незак. адасабля́цца, -я́юся, -я́ешся, -я́ецца.

|| наз. адасабле́нне, -я, н.

адасо́біць, -блю, -біш, -біць; -блены; зак.

1. каго-што. Аддзяліцца, выдзеліць з агульнага, цэлага; паставіць у асобае становішча.

А. участак зямлі ў садзе.

2. што. У граматыцы: зрабіць адасобленым (у 2 знач.).

А. азначэнне.

|| незак. адасабля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.

|| наз. адасабле́нне, -я, н.

адасо́блены, -ая, -ае.

1. Асобны.

Жыць адасоблена (прысл.).

2. У граматыцы: выдзелены ў гаворцы інтанацыяй і паўзамі, на пісьме — знакамі прыпынку.

А. зварот.

|| наз. адасо́бленасць, -і, ж.

адаспа́цца, -плю́ся, -пі́шся, -пі́цца; -пімся, -піце́ся, -пя́цца; -піся; зак.

Выспацца пасля недасыпання; аднавіць сілы працяглым сном, адпачыць.

А. як належыць.

|| незак. адсыпа́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

адасса́ць, -ссу́, -ссе́ш, -ссе́; -ссём, -ссяце́, -ссу́ць; -ссі́; -сса́ны; зак.

1. што і чаго. Смактаннем аддзяліць, убавіць, высмактаць нейкую колькасць якой-н. вадкасці.

А. малака.

П’яўкі адассалі многа крыві.

2. Кончыць смактаць.

|| незак. адсыса́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

адаткну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́; -ну́ты; зак., што (разм.).

Адкрыць, выцягнуўшы корак, затычку.

А. бутэльку.

|| незак. адтыка́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. адтыка́нне, -я, н.

адахво́ціць, -во́чу, -во́ціш, -во́ціць; -во́чаны; зак., каго ад чаго (разм.).

Адвучыць, адбіць ахвоту рабіць што-н.

А. ад курэння.

|| незак. адахво́чваць, -аю, -аеш, -ае.

адба́віць, -ба́ўлю, -ба́віш, -ба́віць; -ба́ўлены; зак., што і чаго.

Аддзяліць, адліць, адсыпаць, адняць і пад. частку чаго-н., памяншаючы колькасць.

А. малака са збана.

|| незак. адбаўля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.

Хоць адбаўляй (каго-, чаго-н.) — надта многа (разм.).

|| наз. адбаўле́нне, -я, н. і адба́ўка, -і, ДМ -ўцы, ж.

адбале́ць, 1 і 2 ас. не ўжыв., -лі́ць; зак.

Перастаць балець, супакоіцца.