Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

ача́г, -а́, мн. -і́, -о́ў, м.

1. Прыстасаванне, дзе распальваюць і падтрымліваюць агонь.

Гарыць агонь у ачагу.

2. перан. Месца, адкуль што-н. распаўсюджваецца, цэнтр чаго-н. (кніжн.).

А. асветы.

А. землетрасення.

А. хваробы.

3. перан. Родны дом, сям’я.

Хатні а.

|| прым. ачаго́вы, -ая, -ае.

ачалаве́чыцца, -чыцца; зак. (кніжн.).

1. Стаць падобным на чалавека, ператварыцца ў чалавека.

2. перан. Стаць гуманным.

|| незак. ачалаве́чвацца (1 і 2 ас. не ўжыв.), -аецца.

|| наз. ачалаве́чанне, -я, н. і (працэс) ачалаве́чванне, -я, н.

А. малпы.

ачамярэ́лы, -ая, -ае (разм.).

Які стаў горкі як чэмер; абрыдлы, які апрацівеў.

ачамярэ́ць, 1 і 2 ас. не ўжыв., -э́е; зак. (разм.).

Стаць горкім, як чэмер; надакучыць, абрыдзець.

Ачамярэла мне гэта балаганная музыка.

ачапі́ць, ачаплю́, ачэ́піш, ачэ́піць; ачэ́плены; зак., каго-што.

Акружыць з мэтай аховы або спынення доступу куды-н.

А. плошчу.

|| незак. ачапля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.

|| наз. ачапле́нне, -я, н.

ачарні́ць гл. чарніць.

ачарсцве́лы, -ая, -ае.

1. Чэрствы, падсохлы.

А. хлеб.

2. перан. Грубы, бяздушны.

Ачарсцвелая душа.

|| наз. ачарсцве́ласць, -і, ж.

ачарсцве́ць гл. чарсцвець.

ачаса́ць¹, ачашу́, ачэ́шаш, ачэ́ша; ачашы́; ачаса́ны і ачэ́саны; зак., што.

Ачысціць часаннем.

А. лён.

|| незак. ачэ́сваць, -аю, -аеш, -ае.

ачаса́ць², ачашу́, ачэ́шаш, ачэ́ша; ачашы́; ачаса́ны і ачэ́саны; зак., што.

Чэшучы сякерай, падраўняць.

А. бервяно.

|| незак. ачэ́сваць, -аю, -аеш, -ае.