Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

хааты́чны, -ая, -ае.

Бязладны, пазбаўлены парадку, стройнасці, арганізаванасці.

Хаатычнае перамяшчэнне.

|| наз. хааты́чнасць, -і, ж.

хабанэ́ра, -ы, ж.

Кубінскі народны танец, а таксама музыка да гэтага танца.

ха́бар, -у, мн. -ы, -аў, м.

Грошы або рэчы, якія даюцца каму-н. як подкуп з мэтай атрымання пэўнай выгады.

Браў х., а потым самога забралі.

хабарадава́льнік, -а, мн. -і, -аў, м.

Той, хто дае хабар каму-н.

|| ж. хабарадава́льніца, -ы, мн. -ы, -ніц.

ха́барнік, -а, мн. -і, -аў, м.

Той, хто бярэ хабар.

|| ж. ха́барніца, -ы, мн. -ы, -ніц.

ха́барніцтва, -а, н.

Службовае злачынства, звязанае з атрыманнем або дачай хабару.

Х. караецца законам.

|| прым. ха́барніцкі, -ая, -ае.

хабато́к, -тка́, мн. -ткі́, -тко́ў, м.

1. гл. хобат.

2. Орган ссання ў членістаногіх жывёл у выглядзе выцягнутага ў трубку ротавага прыдатка.

|| прым. хабатко́вы, -ая, -ае.

хава́льнік, -а, мн. -і, -аў, м.

1. Той, хто хавае што-н., кладзе ў невядомае для іншых месца.

2. Службовая асоба ў музеях, бібліятэках і пад., якая зберагае, захоўвае што-н.

Х. рукапісаў.

|| ж. хава́льніца, -ы, мн. -ы, -ніц.

хава́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; незак.

1. Забірацца куды-н., каб іншыя не бачылі, не маглі знайсці.

Партызаны хаваліся ў лясах.

Х. за шафу.

2. перан. Ухіляцца ад чаго-н.

Х. ад работы.

3. перан. Рабіць што-н. так, каб быць незаўважаным.

4. Быць заслоненым чым-н.

За горкай хавалася хатка.

5. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Знаходзіцца, захоўвацца дзе-н. (разм.).

Адзенне і палотны хаваліся ў скрыні.

6. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Зберагацца на пэўны выпадак.

На жніво заўсёды хавалася сала.

|| зак. схава́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

хава́ць¹, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; незак.

1. каго-што. Класці, размяшчаць дзе-н. так, каб ніхто не змог знайсці або ўбачыць.

Х. грошы.

2. каго-што. Укрываць, ахоўваць ад небяспекі.

Х. параненых партызан.

3. перан., што. Не выяўляць адкрыта.

Х. свае думкі.

Х. усмешку.

4. каго-што. Засланяць сабой, рабіць нябачным.

Разложыстая груша ў сваім цяні хавае хатку.

5. што. Трымаць што-н. у пэўным месцы.

Х. рукі ў кішэнях.

6. што. Змяшчаць, утрымліваць у сабе.

Зямля хавае ў сваіх нетрах незлічоныя багацці.

7. што. Зберагаць для пэўнай патрэбы, не траціць, захоўваць.

Х. яблыкі на зіму.

8. што. Берагчы як скарб, трымаць у памяці.

Х. у памяці мінулае.

|| зак. схава́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны.

|| наз. хава́нне, -я, н.