Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс, часткова)
Скарачэнні
- адабр. → адабральнае
- адз. → адзіночны лік
- аднакр. → аднакратны дзеяслоў
- адуш. → адушаўлёнае
- азнач. → азначальны займеннік
- ас. → асоба дзеяслова
- асаб. → асабовы займеннік
- асудж. → асуджальнае; азначае, што слова ўтрымлівае ў сабе адпаведную эмацыянальную, выразную ацэнку названай з’явы
- афіц. → афіцыйнае; азначае, што слова ўласціва мове афіцыйных зносін, а таксама канцылярска-адміністрацыйнай мове
- безас. → безасабовая форма
- буд. → будучы час
- В → вінавальны склон
- вык. → выказнік
- выкл. → выклічнік
- вылуч. → вылучальнае
- высок. → высокае, высокага стылю; азначае, што слова надае мове адценне ўрачыстасці, прыўзнятасці; уласціва публіцыстычнай, аратарскай і паэтычнай мове
- выш. ст. → вышэйшая ступень параўнання
- гіст. → гістарычнае; указвае, што слова ўжываецца ў літаратуры, якая мае дачыненне да фактаў гісторыі, хоць сама рэалія — з’ява мінулых эпох
- гл. → глядзі
- груб. → грубае; азначае, што слова ўтрымлівае ў сабе адпаведную эмацыянальную, выразную ацэнку названай з’явы
- гукаперайм. → гукапераймальнае
- Д → давальны склон
- дадан. → даданы сказ
- дап. → дапаўненне
- дзеепрым. → дзеепрыметнік
- дзеепрысл. → дзеепрыслоўе
- дзеясл. → дзеяслоў
- дзіц. → дзіцячае
- ж. → жаночы род
- жарт. → жартаўлівае; азначае, што слова ўтрымлівае ў сабе адпаведную эмацыянальную, выразную ацэнку названай з’явы
- заг. → загадны лад
- займ. → займеннік
- займ. прысл. → займеннае прыслоўе
- зак. → закончанае трыванне
- зал. → залежны стан
- зб. → зборны назоўнік
- звар. → зваротны стан
- злуч. → злучнік
- злуч. сл. → злучальнае слова
- з нар. → з народнай творчасці
- знач. → значэнне
- зневаж. → зневажальнае; азначае, што слова ўтрымлівае ў сабе адпаведную эмацыянальную, выразную ацэнку названай з’явы
- зніж. → зніжальнае
- і г.д. → і гэтак далей
- інф. → інфінітыў
- інш. → іншае
- і пад. → і падобнае
- іран. → у іранічным сэнсе; азначае, што слова ўтрымлівае ў сабе адпаведную эмацыянальную, выразную ацэнку названай з’явы
- кар. ф. → кароткая форма прыметніка
- К → клічная форма
- кніжн. → кніжнае; азначае, што слова характэрна для кніжнага, пісьмовага выкладу; нярэдка гэтыя словы, пераважна іншамоўныя па паходжанні, з’яўляюцца сінонімамі да слоў нейтральных
- кольк. → колькасны лічэбнік
- л. → лік
- ласк. → ласкальная форма
- лаянк. → лаянкавае; азначае, што слова ўтрымлівае ў сабе адпаведную эмацыянальную, выразную ацэнку названай з’явы
- ліч. → лічэбнік
- М → месны склон
- м. → мужчынскі род
- мн. → множны лік
- мнагакр. → мнагакратны дзеяслоў
- Н → назоўны склон
- н. → ніякі род
- -н. → (хто-н., чаго-н. і г.д.)
- -небудзь → (хто-небудзь, чаго-небудзь і г.д.)
- наз. → назоўнік
- найвыш. ст. → найвышэйшая ступень параўнання
- напр. → напрыклад
- нар. → народнае
- нар.-паэт. → народнапаэтычнае; азначае, што слова захоўвае сваю вусна-паэтычную афарбоўку і, нягледзячы на тое што яно ўжываецца ў літаратурнай мове (звычайна паэтычнай), яно не зліваецца з літаратурнай лексікай цалкам (часта такія словы ўжываюцца як сродак стылізацыі)
- неадабр. → неадабральнае; азначае, што слова ўтрымлівае ў сабе адпаведную эмацыянальную, выразную ацэнку названай з’явы
- неадуш. → неадушаўлёнае
- неазнач. → неазначальны займеннік
- незадав. → незадавальняльнае; азначае, што слова ўтрымлівае ў сабе адпаведную эмацыянальную, выразную ацэнку названай з’явы
- незак. → незакончанае трыванне
- нескл. → нескланяльнае
- н.э. → нашай эры
- нязм. → нязменнае
- пабочн. сл. → пабочнае слова
- павел. → павелічальная форма
- пагард. → пагардлівае; азначае, што слова ўтрымлівае ў сабе адпаведную эмацыянальную, выразную ацэнку названай з’явы
- памянш. → памяншальная форма
- памянш.-ласк. → памяншальна-ласкальная форма
- парадк. → парадкавы лічэбнік
- параўн. ст. → параўнальная ступень
- паэт. → паэтычнае; азначае, што слова характэрна для ўрачыста-ўзнёслай паэзіі і прозы і блізкае па ўжывальнасці да слоў, забяспечаных у слоўніку паметай (высок.)
- перан. → пераноснае значэнне
- поўн. ф. → поўная форма прыметніка
- праф. → прафесійнае
- проціл. → процілеглае або процілегласць
- прош. → прошлы час
- прым. → прыметнік
- прыназ. → прыназоўнік
- прынал. → прыналежнае
- прысл. → прыслоўе
- пыт. → пытальнае
- Р → родны склон
- разм. → размоўнае; азначае, што слова ўласціва штодзённай, размоўнай мове, служыць характарыстыкай з’явы ў коле бытавых зносін; яно не выходзіць за нормы літаратурнага словаўжывання, але надае мове прастату
- спец. → спецыяльны тэрмін; абазначае прыналежнасць слова да пэўнага кола прафесійнага (тэхнічнага, навуковага і пад.) ужывання
- ст. → стагоддзе
- стст. → стагоддзі
- сцвярдж. → сцвярджальнае
- Т → творны склон
- ужыв. → ужываецца, ужыванне
- узмацн. → узмацняльнае
- у знач. вык. → у значэнні выказніка
- указ. → указальнае
- уст. → устарэлае; указвае, што слова з’яўляецца ўстарэлым, што яно выйшла з шырокага ўжытку, але яшчэ даволі добра вядомае ў сучаснай літаратурнай мове, а таксама па мастацкіх творах пачатку 20 ст.
- фам. → фамільярнае
- цяпер. → цяперашні час
- часц. → часціца
- ○ → тэрміналагічнае спалучэнне
- ◊ → фразеалагічнае спалучэнне (фразеалагізм)