Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

хма́ра, -ы, мн. -ы, хмар, ж.

1. Вялікае, звычайна цёмнае воблака, якое прыносіць дождж, град, снег. 3-за лесу выпаўзала цёмная х.

2. перан., каго-чаго. Мноства, вялікая колькасць.

Х. камароў.

|| памянш. хма́рка, -і, ДМ -рцы, мн. -і, -рак, ж. (да 1 знач.).

|| прым. хма́равы, -ая, -ае (да 1 знач.).

хмарачо́с, -а, мн. -ы, -аў, м.

Вельмі высокі шматпавярховы будынак; небаскроб.

хма́рны, -ая, -ае.

1. Пакрыты хмарамі.

Хмарнае неба.

2. Пахмурны, хмурны.

Х. дзень.

3. перан. Пануры, сумны, невясёлы.

Х. настрой.

|| наз. хма́рнасць, -і, ж.

хма́рыцца, 1 і 2 ас. звычайна не ўжыв., -рыцца; незак.

Зацягвацца хмарамі, станавіцца хмарным.

Неба х.

Х. (безас.) на дождж.

хма́рыць, 1 і 2 ас. звычайна не ўжыв., -рыць; незак.

1. безас. Зацягваць хмарамі.

Хмарыць, пэўна будзе дождж.

2. перан., каго-што. Засмучаць, азмрочваць (разм.).

Вочы хмарыць гора паланянак.

хмель, хме́лю, м.

1. Павойная расліна сямейства тутавых з доўгім тонкім сцяблом, насенне якой выкарыстоўваецца ў піваварэнні.

2. Стан ап’янення, выкліканы алкагольнымі напоямі.

Яго х. не бярэ.

|| прым. хме́левы, -ая, -ае (да 1 знач.).

хме́льны, -ая, -ае.

1. Які знаходзіцца ў стане ап’янення; нецвярозы.

2. Які выклікае ап’яненне.

Х. напой.

Выпіць хмельнага віна.

хмеляво́д, -а, М -дзе, мн. -ы, -аў, м.

Спецыяліст па хмеляводстве.

хмеляво́дства, -а, н.

Вырошчванне хмелю як галіна раслінаводства.

|| прым. хмеляво́дчы, -ая, -ае.

хмурне́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е; незак.

1. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Рабіцца, станавіцца хмурным (у 1 знач.), воблачным.

Хмурнела неба.

2. перан. Станавіцца панурым, хмурным (у 2 знач.).

|| зак. схмурне́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е.