Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

абвандрава́ць, -ру́ю, -ру́еш, -ру́е; -ру́й; зак., што.

Абысці, аб’ездзіць, вандруючы, нейкую тэрыторыю, пабываць у многіх мясцінах.

А. усю Еўропу.

абвары́ць, -вару́, -ва́рыш, -ва́рыць; -ва́раны; зак., каго-што.

1. Паварыць крыху.

А. мяса.

2. Абліць варам, апячы гарачай вадой.

А. рукі.

|| незак. абва́рваць, -аю, -аеш, -ае.

|| звар. абвары́цца, -вару́ся, -ва́рышся, -ва́рыцца; незак. абва́рвацца, -аюся, -аешся, -аецца.

|| наз. абва́рванне, -я, н.

абвастры́цца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -во́стрыцца; зак.

1. Стаць больш тонкім, вострым, завастрыцца (пра рысы твару).

Скулы абвастрыліся.

2. Стаць больш успрымальным.

Зрок абвастрыўся.

3. Стаць больш моцным, цяжкім.

Хвароба абвастрылася.

4. Стаць больш напружаным.

Супярэчнасці абвастрыліся.

Барацьба на шахматным турніры абвастрылася.

|| незак. абвастра́цца, -а́ецца.

|| наз. абвастрэ́нне, -я, н. (да 2—4 знач.).

абвастры́ць, -вастру́, -во́стрыш, -во́стрыць; -во́страны; зак., што.

1. Зрабіць больш вострым, успрымальным.

А. пільнасць.

А. слых.

2. Зрабіць больш моцным, цяжкім.

А. боль.

А. хваробу.

3. Зрабіць больш напружаным.

А. супярэчнасці.

А. адносіны.

|| незак. абвастра́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. абвастрэ́нне, -я, н.

абве́зці, -вязу́, -вязе́ш, -вязе́; -вязём, -везяце́, -вязу́ць; -вёз, -ве́зла; -вязі́; -ве́зены; зак., каго-што.

1. Правезці вакол чаго-н.

А. турыстаў вакол горада.

2. Правезці кружным шляхам, мінаючы што-н.

3. Развозячы ва ўсе пункты, азнаёміць з чым-н.

А. загад па брыгадах.

|| незак. абво́зіць, -во́жу, -во́зіш, -во́зіць; -во́зь.

|| наз. абво́з, -у, м.

абве́ргнуць, -ну, -неш, -не; абве́рг, -гла; -ні́; -нуты; зак., што.

Выказаць нязгоду з якімі-н. сцверджаннямі; даказаць непраўдзівасць, памылковасць чаго-н.

А. абвінавачанне.

|| незак. абвярга́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. абвяржэ́нне, -я, н.

абве́сны.

Абвесны лад — у граматыцы: сукупнасць асабовых форм дзеяслова, якія паказваюць на наяўнасць дзеяння ў цяпер., прош. і буд. часе.

абве́стка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так, ж.

Тое, што і аб’ява.

А. пра сход.

абве́сці, -вяду́, -вядзе́ш, -вядзе́; -вядзём, -ведзяце́, -вяду́ць; -вёў, -вяла́, -вяло́; -вядзі́; -ве́дзены; зак.

1. каго-што. Правесці вакол або міма чаго-н.

А. вакол возера.

2. каго-што. У футболе, хакеі: ведучы мяч, шайбу, абысці праціўніка.

3. каго-што і без дап. Правесці чым-н. вакол чаго-н., зрабіць кругавы рух.

А. ўказкаю граніцы краіны.

4. каго-што. Водзячы каго-н., пабываць у многіх месцах.

А. дзяцей па ўсіх музеях.

5. што і чым. Акружыць, акаймаваць што-н.

А. талерку залатым абадком.

6. што і чым. Абнесці, абгарадзіць чым-н. навокал.

А. плотам агарод.

7. каго. Абдурыць, ашукаць (разм.).

А. пакупніка.

Абвесці вакол пальца каго (разм.) — спрытна, хітра, ашукаць каго-н.

|| незак. абво́дзіць, -джу, -дзіш, -дзіць.

|| наз. абвядзе́нне, -я, н. (да 1, 5 і 6 знач.), абво́д, -у, М -дзе, м. (да 2, 5 і 6 знач.; спец.) і абво́дка, -і, ДМ -дцы, ж. (да 2 і 5 знач.; спец.).

абве́траць, -аю, -аеш, -ае; зак.

Тое, што і абветрыцца.

Твар абветраў.

Снапы абветралі.