Verbum

а...¹ (а таксама аб..., аб’..., аба...), прыстаўка.

Абазначае:

1) пашырэнне дзеяння на ўсю паверхню прадмета, накіраванасць яго вакол або па краях прадмета: агарадзіць, агледзець, атынкаваць, ахапіць, акаваць, абпаліць, абабіць;

2) накіраванасць руху міма прадмета, абмінанне яго: абысці (лужыну), абагнуць;

3) ахоп дзеяннем многіх асоб, прадметаў, пашырэнне дзеяння на ўсе прадметы, на ўсіх асоб: абабегаць (усе хаты), адарыць, абдзяліць (падарункамі);

4) празмернасць якога-н. дзеяння: аб’есціся, абпаіць;

5) перавагу над кім-, чым-н. пры выкананні дзеяння: абагнаць, апярэдзіць;

6) наяўнасць недахопу, памылкі ў дзеянні: агаварыцца, абмовіцца;

7) забеспячэнне чым-н. у працэсе дзеяння: абвадніць, аснасціць, абдзернаваць;

8) ператварэнне ў каго-, што-н., станаўленне кім-н., наданне якіх-н. уласцівасцей, якасцей (у выніку дзеяння): ашчаслівіць, ажаніць, ажывіць;

9) дасягненне выніку дзеяння, стану: адзічэць, абрыдзець, апасці, асесці, ажывіцца, аблезці.

аб’... (гл. а...¹), прыстаўка.

Ужыв. перад галоснымі літарамі «е», «ё», «і», «я»: аб’есці, аб’ём, аб’інець, аб’яднаць.

аб’е́дкі, -аў.

Рэшткі ад яды, недаедзеныя кавалкі.

аб’е́зд, -у і -а, М -дзе, мн. -ы, -аў, м.

1. -у, гл. аб’ездзіць, аб’ехаць.

2. -а. Месца, па якім можна аб’ехаць.

Часовы а.

аб’е́здзіць, -джу, -дзіш, -дзіць; -джаны; зак.

1. што. Часта выязджаючы, пабываць у многіх месцах.

А. усю краіну.

2. каго. Прывучыць каня да язды, хадзіць пад сядлом.

А. жарэбчыка.

3. што. Абкатаць або зрабіць больш прыдатным, яздой праверыць машыну.

А. машыну.

4. што. Укатаць, зрабіць роўным, гладкім (пра дарогу).

|| незак. аб’язджа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. аб’е́зд, -у, М -дзе, м. (да 1 знач.)

Аб’езд хворых.

аб’е́здка, -і, ДМ -дцы, мн. -і, -дак, ж.

1. гл. аб’ездзіць.

2. Дарога, па якой можна аб’ехаць якую-н. перашкоду.

Сцежак і аб’ездак было ў той мясцовасці многа.

аб’е́здчык, -а, мн. -і, -аў, м.

1. Вартаўнік, які пастаянна аб’язджае, ахоўвае вялікі ўчастак чаго-н.

Лясны а.

2. Спецыяліст па аб’ездцы коней.

аб’е́кт, -а, М -кце, мн. -ы, -аў, м.

1. У філасофіі: тое, што існуе па-за намі і незалежна ад нашай свядомасці, навакольны свет, матэрыяльная рэчаіснасць (спец.).

2. З’ява, асоба, якія падпадаюць пад уздзеянне чыёй-н. дзейнасці.

А. навуковага даследавання.

А. назірання.

3. Прадпрыемства, будоўля, установа як адзінка гаспадарчага або абароннага значэння, а таксама ўсё тое, што з’яўляецца месцам якой-н. дзейнасці.

А. будаўніцтва.

Пускавы а.

4. У граматыцы: семантычныя катэгорыі са значэннем таго, на каго (што) накіравана дзеянне; тое, што і дапаўненне (спец.).

|| прым. аб’е́ктны, -ая, -ае (да 1 знач.) і аб’е́ктавы, -ая, -ае (да 3 знач.; спец.).

аб’ектывава́ць, -тыву́ю, -тыву́еш, -тыву́е; -тыву́й; -тывава́ны; зак. і незак., што.

Увасобіць (увасабляць) што-н. у чым-н. аб’ектыўным, рэчыўным, даступным успрыманню.

А. мастацкі замысел.

|| наз. аб’ектыва́цыя, -і, ж.

аб’ектыві́зм, -у, м.

1. Філасофскае вучэнне аб аб’ектыўнасці рэчаіснасці, згодна з якім грамадскае жыццё не паддаецца пераўтварэнням, актыўнаму ўздзеянню.

2. Непрадузятасць, бесстароннасць, аб’ектыўны падыход да чаго-н.

|| прым. аб’ектыві́сцкі, -ая, -ае (да 2 знач.).