Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

абшчы́на, -ы, мн. -ы, -чы́н, ж.

1. Самакіравальная арганізацыя жыхароў якой-н. тэрытарыяльнай адзінкі, форма аб’яднання людзей, якой характэрна калектыўная ўласнасць на сродкі вытворчасці, сумесная праца з ураўняльным размеркаваннем (гіст.).

Сялянская а.

Гарадская а.

2. Добраахвотнае аб’яднанне для сумеснай дзейнасці; садружнасць, брацтва, арганізацыя.

А. хрысціян.

|| прым. абшчы́нны, -ая, -ае.

абшчыпа́ць гл. шчыпаць.

абшчы́пванне гл. шчыпаць.

абшыва́нка, -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак, ж.

Лодка з дошак, у адрозненне ад чаўна, які выдзёўбваецца з суцэльнага ствала дрэва.

Пераплыць на абшыванцы Дняпро.

|| прым. абшыва́начны, -ая, -ае.

абшы́ўка, -і, ДМ -ўцы, ж.

1. гл. абшыць.

2. Тое, чым абшыта што-н.

Футравая а.

|| прым. абшы́вачны, -ая, -ае.

абшы́ць, -шы́ю, -шы́еш, -шы́е; -шы́ты; зак.

1. што. Прышыць па краях або паверхні; зашыць у што-н.

А. паліто футрам.

А. пасылку палатном.

2. што. Абабіць дошкамі, бляхай і пад.

А. хату.

3. каго-што. Пашыць усё неабходнае для каго-н. (разм.).

А. усю сям’ю.

|| незак. абшыва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. абшыва́нне, -я, н. і абшы́ўка, -і, ДМ -ўцы, ж. (да 1 і 2 знач.).

|| прым. абшы́вачны, -ая, -ае (да 1 і 2 знач.).

Абшывачныя матэрыялы.

абшэ́рхлы, -ая, -ае (разм.).

Крыху абсохлы, зацвярдзелы.

Абшэрхлая зямля.

абшэ́рхнуць, 1 і 2 ас. не ўжыв., -не; абшэ́рх, -хла; зак. (разм.).

Крыху абсохнуць зверху, зацвярдзець.

Зямля абшэрхла на ветры.

абшэ́ўка, -і, ДМэ́ўцы, мн. -і, -шэ́вак, ж.

Ніжняя прышыўная частка ў адзенні, адварот манжэта.

|| прым. абшэ́вачны, -ая, -ае.

абы́¹, злуч.

1. Далучае ўмоўныя і мэтавыя даданыя сказы; ужыв. пераважна з часц. «толькі».

Усё будзе добра, абы толькі на зямлі быў мір.

Ты хочаш прымірыць усіх, абы ціха было.

2. Ужыв. з даданымі сказамі часу; адпавядае злуч. «толькі», «як толькі» (разм.).

Абы вольная хвіліна, то яе ўжо ў хаце няма.