Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

аблвыканка́м, -а, м.

Скарачэнне: абласны выканаўчы камітэт.

|| прым. аблвыканка́маўскі, -ая, -ае.

абле́глы, -ая, -ае.

1. Які аблёг, ушчыльніўся.

А. грунт.

2. Які ўжо не рупіць, супакоены, сціхлы.

Яшчэ не аблеглыя пачуцці.

абле́гчаны, -ая, -ае.

1. Больш лёгкі па вазе.

А. інструмент.

2. Менш складаны па сваёй будове, спосабе выканання.

Аблегчаная канструкцыя.

3. Які адчуў палёгку.

Аблегчана (прысл.) уздыхнуў.

|| наз. абле́гчанасць, -і, ж.

абле́гчы, -ля́гу, -ля́жаш, -ля́жа; -ля́жам, -ля́жаце, -ля́гуць; -лёг, -ле́гла і -лягла́, -лягло́; -ля́ж; зак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.), што. Пакрыць, абвалачы, ахутаць.

Хмары аблеглі ўсё неба.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.), што. Шчыльна прылегчы да чаго-н. з усіх бакоў, абхапіць што-н.

Сукенка добра аблегла стан.

3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Апусціцца, панікнуць, абвяць.

Бульбоўнік аблёг ад гарачыні.

4. Злегчы, захварэць.

Аблегла бабуля, не ўстае.

|| незак. абляга́ць, -а́е (да 1—3 знач.).

|| наз. абляга́нне, -я, н. (да 2 і 3 знач.).

абледзяне́лы, -ая, -ае.

Пакрыты лёдам.

Абледзянелыя шыбы акна.

|| наз. абледзяне́ласць, -і, ж.

абледзяне́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е; зак.

Пакрыцца лёдам.

Самалёт абледзянеў.

|| незак. абледзенява́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. абледзяне́нне, -я, н.

абле́злы, -ая, -ае (разм.).

1. Той (такі), у каго (якім) вылезлі валасы або поўсць ці пер’е.

А. кот.

2. З выцвілай фарбай, з абабітым тынкам, палінялы.

Аблезлыя сцены.

Аблезлая сукенка.

3. Які пачаў мяняць скуру, згарэўшы на сонцы.

А. твар.

|| наз. абле́зласць, -і, ж.

абле́зці, -зу, -зеш, -зе; -ле́зь; зак. (разм.).

1. Страціць валасы або поўсць ці пер’е, скуру; выпасці, вылезці (пра валасы, поўсць, пер’е).

Кот аблез.

2. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Страціць першапачатковую афарбоўку, верхні слой, выліняць, выцвісці або злезці, адваліцца ад паверхні чаго-н.

Сукенка аблезла.

Фарба аблезла.

3. Змяніць скуру, згарэўшы на сонцы.

За лета ўвесь твар аблез.

|| незак. абла́зіць, -ла́жу, -ла́зіш, -ла́зіць.

абле́таваць, 1 і 2 ас. не ўжыв., -туе; -таваны; зак.

1. Астацца з зімы на лета.

Сена ў стозе аблетавала.

2. Праляжаўшы лета, высахнуць (пра дровы і пад.).

абле́так, -тка, мн. -ткі, -ткаў, м.

Маладая жывёліна, якая пералетавала.

Бычок-аблетак.

На аблетак (разм.) — каб аблетавала, праляжала лета (звычайна пра дровы).