Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

аб’ектыві́ст, -а, М -сце, мн. -ы, -аў, м.

Прыхільнік аб’ектывізму (у 1 знач.).

аб’екты́ў, -ты́ва, мн.ы́вы, -ты́ваў, м.

Лінзавая сістэма ў аптычным прыборы, якая дае паменшаны або павялічаны відарыс аб’екта.

А. тэлескопа.

А. фотаапарата.

аб’екты́ўны, -ая, -ае.

1. Які існуе паза намі як аб’ект (у 1 знач.) або звязаны са знешнімі ўмовамі, незалежна ад чыёй-н. волі.

Аб’ектыўныя прычыны.

Аб’ектыўная рэчаіснасць.

2. Пазбаўлены суб’ектывізму, праўдзівы, бесстаронні.

А. падыход.

Аб’ектыўная ацэнка.

|| наз. аб’екты́ўнасць, -і, ж.

аб’е́сці, аб’е́м, аб’ясі́, аб’е́сць; аб’ядзі́м, аб’ясце́, аб’яду́ць; аб’е́ў, аб’е́ла; аб’е́ш; аб’е́дзены; зак., каго-што.

1. Абгрызці, абкусаць з бакоў, з’есці што-н. зверху.

Вусень аб’еў лісце.

2. З’еўшы многа, прычыніць страту каму-н. (разм.).

Ён вас не аб’есць.

|| незак. аб’яда́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

аб’е́сціся, аб’е́мся, аб’ясі́ся, аб’е́сца; аб’ядзі́мся, аб’ясце́ся, аб’яду́цца; аб’е́ўся, аб’е́лася; аб’е́шся; зак.

З’есці занадта многа, пераесці.

А. тортам.

|| незак. аб’яда́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

аб’е́хаць, -е́ду, -е́дзеш, -е́дзе; -е́дзь; зак., каго-што.

1. Праехаць вакол каго-, чаго-н.

А. балота.

2. Праехаць збоку, абмінуць каго-, што-н.

А. горад.

А. людзей на дарозе.

3. Ездзячы, пабываць у многіх месцах.

А. паўсвету.

4. Апусціцца, з’ехаць уніз.

Аб’ехала павозка.

5. перан. Схуднець.

Нешта ж ты зусім аб’ехаў.

|| незак. аб’язджа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е (да 1—4 знач.).

|| наз. аб’е́зд, -у, М -дзе, м. (да 1—3 знач.).

Ехаць у а.

аб’ём, -у, мн. -ы, -аў, м.

1. Велічыня чаго-н., выражаная ў кубічных адзінках (у даўжыню, вышыню і шырыню).

А. памяшкання.

2. перан. Наогул велічыня, колькасць, змест чаго-н. з пункту гледжання памераў, саставу.

Вялікі а. работы.

А. ведаў.

|| прым. аб’ёмны, -ая, -ае (да 1 знач.).

|| наз. аб’ёмнасць, -і, ж.

аб’ёмісты, -ая, -ае.

Вялікі паводле аб’ёму (у 2 знач.).

А. том.

|| наз. аб’ёмістасць, -і, ж.

аб’ёмны, -ая, -ае.

1. гл. аб’ём.

2. Вялікі паводле аб’ёму, памеру.

Аб’ёмныя блокі.

|| наз. аб’ёмнасць, -і, ж. (да 2 знач.).

аб’і́нелы, -ая, -ае.

Пакрыты інеем.

Аб’інелыя дрэвы.