Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

абвастры́ць, -вастру́, -во́стрыш, -во́стрыць; -во́страны; зак., што.

1. Зрабіць больш вострым, успрымальным.

А. пільнасць.

А. слых.

2. Зрабіць больш моцным, цяжкім.

А. боль.

А. хваробу.

3. Зрабіць больш напружаным.

А. супярэчнасці.

А. адносіны.

|| незак. абвастра́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. абвастрэ́нне, -я, н.

абве́зці, -вязу́, -вязе́ш, -вязе́; -вязём, -везяце́, -вязу́ць; -вёз, -ве́зла; -вязі́; -ве́зены; зак., каго-што.

1. Правезці вакол чаго-н.

А. турыстаў вакол горада.

2. Правезці кружным шляхам, мінаючы што-н.

3. Развозячы ва ўсе пункты, азнаёміць з чым-н.

А. загад па брыгадах.

|| незак. абво́зіць, -во́жу, -во́зіш, -во́зіць; -во́зь.

|| наз. абво́з, -у, м.

абве́ргнуць, -ну, -неш, -не; абве́рг, -гла; -ні́; -нуты; зак., што.

Выказаць нязгоду з якімі-н. сцверджаннямі; даказаць непраўдзівасць, памылковасць чаго-н.

А. абвінавачанне.

|| незак. абвярга́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. абвяржэ́нне, -я, н.

абве́сны.

Абвесны лад — у граматыцы: сукупнасць асабовых форм дзеяслова, якія паказваюць на наяўнасць дзеяння ў цяпер., прош. і буд. часе.

абве́стка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так, ж.

Тое, што і аб’ява.

А. пра сход.

абве́сці, -вяду́, -вядзе́ш, -вядзе́; -вядзём, -ведзяце́, -вяду́ць; -вёў, -вяла́, -вяло́; -вядзі́; -ве́дзены; зак.

1. каго-што. Правесці вакол або міма чаго-н.

А. вакол возера.

2. каго-што. У футболе, хакеі: ведучы мяч, шайбу, абысці праціўніка.

3. каго-што і без дап. Правесці чым-н. вакол чаго-н., зрабіць кругавы рух.

А. ўказкаю граніцы краіны.

4. каго-што. Водзячы каго-н., пабываць у многіх месцах.

А. дзяцей па ўсіх музеях.

5. што і чым. Акружыць, акаймаваць што-н.

А. талерку залатым абадком.

6. што і чым. Абнесці, абгарадзіць чым-н. навокал.

А. плотам агарод.

7. каго. Абдурыць, ашукаць (разм.).

А. пакупніка.

Абвесці вакол пальца каго (разм.) — спрытна, хітра, ашукаць каго-н.

|| незак. абво́дзіць, -джу, -дзіш, -дзіць.

|| наз. абвядзе́нне, -я, н. (да 1, 5 і 6 знач.), абво́д, -у, М -дзе, м. (да 2, 5 і 6 знач.; спец.) і абво́дка, -і, ДМ -дцы, ж. (да 2 і 5 знач.; спец.).

абве́траць, -аю, -аеш, -ае; зак.

Тое, што і абветрыцца.

Твар абветраў.

Снапы абветралі.

абве́трыцца, -руся, -рышся, -рыцца; зак.

1. Зрабіцца агрубелым, шурпатым ад ветру (пра твар, губы і пад.).

Твар абветрыўся.

2. Абсохнуць на ветры.

Збажына абветрылася.

|| незак. абве́трывацца, -аюся, -аешся, -аецца.

абве́трыць, -ру, -рыш, -рыць; -раны; зак., што.

Зрабіць грубым, шурпатым (пра скуру на твары, руках).

А. твар.

Мне абветрыла (безас.) губы.

Абветраныя рукі.

|| незак. абве́трываць, -аю, -аеш, -ае.

абве́шаць, -аю, -аеш, -ае; -аны; зак., каго-што.

Развешаць што-н. па ўсёй паверхні або вакол чаго-н., увешаць.

А. сцены малюнкамі.

|| незак. абве́шваць, -аю, -аеш, -ае.

|| звар. абве́шацца, -аюся, -аешся, -аецца; незак. абве́швацца, -аюся, -аешся, -аецца.