Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

абва́жыць, -жу, -жыш, -жыць; -жаны; зак., каго.

Адпускаючы каму-н. тавар, недаважыць.

А. пакупніка.

|| незак. абва́жваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. абва́жванне, -я, н.

абва́л, -у, м.

1. Падзенне будынка і пад. або часткі якой-н. вялікай масы.

А. сцяны.

А. на шахце.

2. Снежная лавіна або абломкі скал, камяні, якія абрушваюцца з гор.

А. у гарах.

|| прым. абва́льны, -ая, -ае.

абвалачы́, -лаку́, -лачэ́ш, -лачэ́; -лачо́м, -лачаце́, -лаку́ць; -ло́к, -лакла́, -лакло́; -лачы́; -ло́чаны; зак., каго-што.

1. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Ахутаць, пакрыць сабой з усіх бакоў, зацягнуць.

Хмары абвалаклі ўсё неба.

2. Правалачы, працягнуць каго-, што-н. вакол чаго-н.

А. вакол хаты.

|| незак. абвалака́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е і абвала́кваць, -аю, -аеш, -ае.

абвалачы́ся, -лаку́ся, -лачэ́шся, -лачэ́цца; -лачо́мся, -лачаце́ся, -лаку́цца; -ло́кся, -лакла́ся, -лакло́ся; -лачы́ся; зак.

Ахутацца, пакрыцца чым-н.

Неба абвалаклося хмарамі.

|| незак. абвалака́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца і абвала́квацца, -аюся, -аешся, -аецца.

абва́лісты, -ая, -ае.

Які лёгка абвальваецца.

А. бераг.

абвалі́цца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -ва́ліцца; зак.

Абрынуцца, разбурыцца.

Столь абвалілася.

|| незак. абва́львацца, -аецца.

абвалі́ць, -валю́, -ва́ліш, -ва́ліць; -ва́лены; зак.

1. што. Абуры́ць, абрушыць што-н.

А. старыя сцены.

А. падмыты вадою бераг.

2. каго-што. Паваліць каго-, што-н.

А. дрэва.

3. каго. Адолець у барацьбе.

Спрытна схапіў яго, абваліў на падлогу.

|| незак. абва́льваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. абва́льванне, -я, н. (да 1 знач.).

абвандрава́ць, -ру́ю, -ру́еш, -ру́е; -ру́й; зак., што.

Абысці, аб’ездзіць, вандруючы, нейкую тэрыторыю, пабываць у многіх мясцінах.

А. усю Еўропу.

абвары́ць, -вару́, -ва́рыш, -ва́рыць; -ва́раны; зак., каго-што.

1. Паварыць крыху.

А. мяса.

2. Абліць варам, апячы гарачай вадой.

А. рукі.

|| незак. абва́рваць, -аю, -аеш, -ае.

|| звар. абвары́цца, -вару́ся, -ва́рышся, -ва́рыцца; незак. абва́рвацца, -аюся, -аешся, -аецца.

|| наз. абва́рванне, -я, н.

абвастры́цца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -во́стрыцца; зак.

1. Стаць больш тонкім, вострым, завастрыцца (пра рысы твару).

Скулы абвастрыліся.

2. Стаць больш успрымальным.

Зрок абвастрыўся.

3. Стаць больш моцным, цяжкім.

Хвароба абвастрылася.

4. Стаць больш напружаным.

Супярэчнасці абвастрыліся.

Барацьба на шахматным турніры абвастрылася.

|| незак. абвастра́цца, -а́ецца.

|| наз. абвастрэ́нне, -я, н. (да 2—4 знач.).