Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

самасто́йны, -ая, -ае.

1. Які існуе асобна ад іншых; незалежны.

Самастойная дзяржава.

Жыць самастойна (прысл.).

2. Здольны дзейнічаць сам, без чужой дапамогі.

С. чалавек.

Самастойныя паводзіны.

3. Які робіцца сваімі сіламі або па сваёй ініцыятыве, без пабочнага ўплыву.

Самастойнае даследаванне.

|| наз. самасто́йнасць, -і, ж.

самастрэ́л¹, -а, мн. -ы, -аў, м.

Від старажытнай зброі для кідання стрэл і камення, якая складаецца з лука з прыкладам і спускавога механізма.

самастрэ́л², -а і -у, м.

1. -у. Наўмыснае раненне самога сябе з мэтай ухіліцца ад ваеннай службы.

2. -а, мн. -ы, -аў. Салдат, які знарок раніў сябе (разм.).

Шпіталізаваць самастрэла.

самасу́д, -у, М -дзе, м.

Самачыннае пакаранне каго-н. без ведама ўлад і суда.

|| прым. самасу́дны, -ая, -ае.

Самасудная расправа.

самасцвярджэ́нне, -я, н.

Сцвярджэнне сябе, сваёй асобы, асабістай значнасці.

саматка́нка, -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак, ж.

Адзенне з саматканага палатна.

саматка́ны, -ая, -ае.

Пра тканіну: вытканы ў хатніх умовах саматужным спосабам.

Саматканая посцілка.

С. абрус.

самату́гам, прысл.

1. На сабе, без дапамогі цяглавай сілы.

Араць с.

Вазіць торф с.

2. перан. Сваімі сіламі, без дапамогі.

С. выбіцца ў людзі.

самату́жнік, -а, мн. -і, -аў, м.

Той, хто займаецца вырабам чаго-н. дома; рамеснік.

Арцель саматужнікаў.

|| прым. самату́жніцкі, -ая, -ае.

самату́жнічаць, -аю, -аеш, -ае; незак.

1. Займацца саматужным промыслам.

2. перан. Рабіць што-н. хатнім прымітыўным спосабам.

|| наз. самату́жніцтва, -а, н.