Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

пэ́цкацца, -аюся, -аешся, -аецца; незак.

1. у што, чым і без дап. Забруджвацца, пэцкаць сябе чым-н.

П. ў гразь.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Станавіцца брудным.

Светлае адзенне хутка пэцкаецца.

3. Вельмі марудна рабіць што-н. (разм.).

Дакуль вы будзеце п. з гэтай справай?

|| зак. вы́пацкацца, -аюся, -аешся, -аецца (да 1 і 2 знач.), апэ́цкацца, -аюся, -аешся, -аецца (да 1 і 2 знач.), запэ́цкацца, -аюся, -аешся, -аецца (да 1 і 2 знач.), спэ́цкацца, -аюся, -аешся, -аецца (да 1 і 2 знач.), напэ́цкацца, -аюся, -аешся, -аецца (да 1 і 3 знач.; разм.) і упэ́цкацца, -аюся, -аешся, -аецца (да 1 і 2 знач.).

|| наз. пэ́цканне, -я, н. (да 1 і 3 знач.).

спабо́рніцтва, -а, мн. -ы, -аў, н.

Форма дзейнасці (работы, гульні і пад.), удзельнікі якой імкнуцца выявіць перавагу над кім-н. у дасягненні чаго-н., дасягнуць лепшых вынікаў у чым-н.

Спартыўныя спаборніцтвы.

С. па плаванні.

спабо́рнічаць, -аю, -аеш, -ае; незак., з кім.

Удзельнічаць у спаборніцтве.

С. у сіле і спрыце.

спава́жны, -ая, -ае.

Павольны, памяркоўны, няспешны, сталы.

С. голас.

С. характар.

|| наз. спава́жнасць, -і, ж.

спаве́днік, -а, мн. -і, -аў, м.

1. Святар, які прымае споведзь.

2. Той, хто прыйшоў на споведзь.

|| ж. спаве́дніца, -ы, мн. -ы, -ніц.

спавіва́ч, -а́, мн. -ы́, -о́ў і спаві́віч, -а, мн. -ы, -аў, м.

Доўгі вузкі пояс, якім спавіваюць маленькіх дзяцей.

спаві́ць, спаўю́, спаўе́ш, спаўе́; спаўём, спаўяце́, спаўю́ць; спаві́ў, -віла́, -ло́; спаві́; спаві́ты; зак., каго (што).

1. Загарнуць дзіця ў пялёнкі і звязаць спавівачом.

С. дзіця.

2. Абвіць, аплесці чым-н.; абхапіць.

Сухое галлё спавіта павуціннем.

|| незак. спавіва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. спавіва́нне, -я, н.

|| прым. спавіва́льны, -ая, -ае.

спавяда́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; незак.

1. Быць на споведзі, прызнаваць свае грахі.

2. перан. Шчыра расказваць пра свае сакрэты, пра сябе.

Няма чаго кожнаму с.

|| зак. вы́спаведацца, -аюся, -аешся, -аецца.

спавяда́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; незак.

1. каго і без дап. Прымаць споведзь у каго-н.

С. грэшніка.

2. перан., каго. Ушчуваць за што-н.

С. вучня за дрэнны ўчынак.

3. Прытрымлівацца якога-н. вучэння, пераканання і пад.

Паэт кіраваўся прынцыпамі, якія спавядаў Максім Багдановіч.

|| зак. паспавяда́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны і вы́спаведаць, -аю, -аеш, -ае; -аны.

|| наз. спавяда́нне, -я, н.

спага́да, -ы, ДМ -дзе, ж.

1. Спачуванне каму-н. у сувязі з чым-н., добразычлівыя адносіны да каго-н.; маральная падтрымка.

С. да людзей.

2. Літасць да каго-н. з чыйго-н. боку.

Ніякай спагады гультаям!