Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

сэнс, -у, м.

1. Унутраная сутнасць, лагічнае значэнне чаго-н., якое спасцігаецца розумам.

С. слова (яго значэнне). С. рамана.

2. Мэта, разумная аснова чаго-н.

С. жыцця.

С. работы.

|| прым. сэ́нсавы, -ая, -ае (да 1 знач.).

сэ́псіс, -у, м. (спец.).

Цяжкае інфекцыйнае захворванне, якое выклікаецца хваробатворнымі мікробамі.

|| прым. сэпты́чны, -ая, -ае.

сэ́птыма, -ы, ж.

У музыцы: інтэрвал шырынёй у сем ступеней.

Вялікая с.

Малая с.

сэр, -а, мн. -ы, -аў, м.

1. Пачцівы зварот да мужчыны ў Вялікабрытаніі і ЗША.

2. Адзін з дваранскіх тытулаў, а таксама асоба, якая носіць гэты тытул.

сэ́рвіс, -у, м.

Абслугоўванне насельніцтва, задавальненне яго бытавых патрэб, а таксама сукупнасць арганізацый, якія займаюцца абслугоўваннем насельніцтва ў сферы быту і стварэннем розных выгод.

Аўтамабільны с.

|| прым. сэ́рвісны, -ая, -ае.

сэ́рца¹, -а, мн. -ы, -аў, н.

1. Цэнтральны орган крывяноснай сістэмы, які мае выгляд мускульнага мяшка (у чалавека — у левым баку грудной поласці).

С. б’ецца.

Хворае с.

2. перан. Сімвал душы, перажыванняў, пачуццяў, настрояў.

У яго добрае с.

Жыць так, як падказвае с.

3. перан. Важнейшае месца чаго-н., цэнтр.

Мінск — с. нашай дзяржавы.

4. Унутраная частка ствала дрэва, сцябла ці плода расліны.

На выгляд дрэва магутнае, а с. гнілое. С. морквы.

Адкрыць сэрца — прызнацца ў каханні.

Ад усяго сэрца — шчыра, чыстасардэчна.

З адкрытым сэрцам — даверліва, ад душы.

Прымаць блізка да сэрца што (разм.) — аднесціся да чаго-н. з увагай, спачуваннем.

Сэрца кроўю абліваецца чыё, у каго (разм.) — каму-н. вельмі цяжка ад душэўнага болю.

|| памянш. сэ́рцайка, -а, н. (да 1 і 2 знач.).

|| прым. сардэ́чны, -ая, -ае.

сэ́рца², -а, мн. -ы, -аў, н.

Засаўка ў замку, якая высоўваецца пры павароце ключа.

сэрцабі́цце, -я, н.

1. Біццё, рытм сэрца.

Спакойнае с.

2. Пачашчанае біццё сэрца (ад хваляванняў, хваробы і пад.).

У дзіцяці высокая тэмпература і с.

сэрцаве́д, -а, М -дзе, мн. -ы, -аў, м.

Знаўца чалавечай душы.

|| ж. сэрцаве́дка, -і, ДМ -дцы, мн. -і, -дак.

сэрцае́д, -а, М -дзе, мн. -ы, -аў, м. (разм., жарт.).

Той, хто лёгка заваёўвае сімпатыю жанчын, умее закахаць у сябе.

|| ж. сэрцае́дка, -і, ДМ -дцы, мн. -і, -дак.