Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

сарака...

Першая частка складаных слоў, якая адпавядае па знач. слову «сорак», напр.: саракакіламетровы, саракагадзінны, саракаградусны.

саракавы́ гл. сорак.

саракагадо́вы, -ая, -ае.

1. гл. саракагоддзе.

2. Які працягваецца 40 гадоў; які дасягнуў узросту 40 гадоў.

Саракагадовая служба.

С. мужчына.

саракаго́ддзе, -я, н.

1. Тэрмін, прамежак часу ў 40 гадоў.

2. Гадавіна якой-н. падзеі, якая была 40 гадоў таму назад.

С. навучальнай установы.

С. маёй сяброўкі (саракавы год нараджэння).

|| прым. саракагадо́вы, -ая, -ае.

саракано́жка, -і, ДМ -жцы, мн. -і, -жак, ж. (разм.).

Членістаногая жывёліна з чэрвепадобным целам і вялікай колькасцю ножак; мнаганожка.

сарако́ўка, -і, ДМо́ўцы, мн. -і, -ко́вак, ж.

Тое, што мае таўшчыню ў 40 мм (разм.).

Дошка-с.

сарамата́, -ы́, ДМ -маце́, ж. (разм.).

1. Сорам, ганьба.

С. якая!

Нельга ж так гаварыць.

2. Пачуццё маральнай адказнасці за свае паводзіны.

Не мець ніякай сараматы так рабіць.

сараматні́к, -а́, мн. -і́, -о́ў, м. (разм.).

Бессаромны чалавек; той, хто парушае правілы прыстойнасці.

|| ж. сараматні́ца, -ы, мн. -ы, -ніц.

сараматны́, -а́я, -о́е.

Бессаромны, непрыстойны.

Сараматныя паводзіны.

сарамаці́цца, -мачу́ся, -ма́цішся, -ма́ціцца; -ма́цімся, -ма́ціце́ся, -ма́цяцца; незак.

1. Адчуваць сорам ад усведамлення непрыстойнасці сваіх паводзін; няславіць, ганьбіць сябе.

С. за зробленае.

2. Бянтэжыцца.

Юнак сарамаціўся.

|| зак. асарамаці́цца, -мачу́ся, -ма́цішся, -ма́ціцца; -ма́цімся, -ма́ціце́ся, -ма́цяцца (да 1 знач.).