Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

адшчапе́нства, -а, н. (неадабр.).

Адкол, адыход ад калекгыву, ад свайго грамадскага асяроддзя.

адшчапі́цца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -чэ́піцца; зак.

1. Аддзяліцца, адкалоцца.

Лучына адшчапілася.

2. Адкрыцца (пра кручок, зашчапку).

3. Адшпіліцца (пра што-н. прышпіленае, зашпіленае).

Адшчапілася брошка.

|| незак. адшчэ́плівацца, -аецца і адшчапля́цца, -я́ецца.

адшчапі́ць, -чаплю́, -чэ́піш, -чэ́піць; -чэ́плены; зак., што.

1. Аддзяліць, адкалоць.

А. трэску.

2. Адкінуць кручок, зашчапку; адчыніць, адкрыць.

А. кручок.

3. Адшпіліць, адняць прышчэпленае.

А. шпільку.

|| незак. адшчэ́пліваць, -аю, -аеш, -ае і адшчапля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.

|| наз. адшчэ́пліванне, -я, н., адшчапля́нне, -я, н. і адшчапле́нне, -я, н.

адшчыпну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́; -ну́ты; зак., што і чаго.

Шчыпком аддзяліць, адарваць.

А. скарыначку хлеба.

А. яблык.

|| незак. адшчы́пваць, -аю, -аеш, -ае.

адшы́ць, -шы́ю, -шы́еш, -шы́е; -шы́ты; зак. (разм.).

1. што і без дап. Скончыць шыць.

2. Адпрацаваць шыццём узамен за што-н.

А. за доўг.

3. каго-што (разм.). Адахвоціць, прымусіць спыніць заляцанні; пазбавіцца ад каго-н.

А. кавалера.

|| незак. адшыва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

адыге́йцы, -аў, адз.е́ец, -ге́йца, м.

Народ, які складае асноўнае карэннае насельніцтва Адыгеі, што ўваходзіць у Расійскую Федэрацыю.

|| ж. адыге́йка, -і, ДМе́йцы, мн. -і, -ге́ек.

|| прым. адыге́йскі, -ая, -ае.

адыгра́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; зак.

1. Выйграць пасля пройгрышу; адыграць (у 1 знач.).

Каманда хацела а.

2. перан. Умела выйсці з няёмкага становішча (разм.).

А. жартам.

3. Спагнаць злосць на кім-н.

Хацелі адыграцца на нас — але не ўдалося!

|| незак. ады́грывацца, -аюся, -аешся, -аецца.

|| наз. ады́грыш, -у, м. (да 1 знач.).

адыгра́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; зак., што.

1. Далейшай гульнёй вярнуць прайгранае.

2. і без дап. Скончыць іграць.

Адыграць ролю — аказаць уплыў, уздзеянне.

|| незак. ады́грываць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. ады́грыш, -у, м.

ады́грыш, -у, м. (разм.).

1. гл. адыграцца, адыграць.

2. Што-н. адыгранае (грошы, рэчы і пад.).

адыёзны, -ая, -ае (кніжн.).

Які выклікае да сябе крайне адмоўныя адносіны; непрыемны, адмоўны.

Адыёзная асоба.

|| наз. адыёзнасць, -і, ж.