Verbum

або́, злуч.

1. размеркавальны. Ужыв. для супастаўлення членаў сказа і сказаў з узаемным выключэннем, паказваючы на катэгарычнасць выбару аднаго з іх.

   • Або заўтра, або паслязаўтра.
   • Або пан, або прапаў (прыказка).
   • Пашукай на паліцы або ў шафе.
   • Дрыгва зацягне кожнага, хто аступіцца або зробіць неасцярожны крок.

2. пералічальна-размеркавальны. Аб’ядноўвае члены сказа і сказы пры пералічэнні.

   • Каго ты ні вазьмі, дык гэта або рабочы, або калгаснік, або інтэлігент.

3. далучальны. Ужыв. для злучэння розных назваў аднаго і таго ж паняцця, для паяснення, у знач. іншымі словамі, гэта значыць.

   • Берагавыя ластаўкі, або беражанкі, спрытна ляталі над вадой.

4. у знач. пытальнай часціцы. Ужыв. у пачатку пытальных сказаў у знач. «хіба?», «няўжо?» (разм.).

   • Або ты не ведаеш пра гэта?

абогатвары́ць, ✂; зак.

Аднесціся з захапленнем, з любасцю да каго-н., узняць на ўзровень славы.

• А. паэта.
• А. героя.

|| незак. абогатвараць, ✂.

|| наз. абогатварэнне, ✂.

або́два, ✂; ліч., зб.

Як той, так і другі.

• Абодва сыны служаць у арміі.
• Абедзве дачкі вучацца.
• Абедзвюма рукамі трымацца (перан. даражыць чым-н. і разм.).

або́ддзе, ✂, н., зб.

Абады.

• Тнуць а.

або́е, ✂; ліч., зб.

Як той, так і другі; як тая, так і другая; як тое, так і другое.

• Жонка мужу нешта шэпча і абое выходзяць.

◊

• Абое рабое (разм. неадабр.) — пра людзей, падобных у чым-н., вартых адзін аднаго (па якіх-н. адмоўных якасцях).

або́з, ✂, м.

1. Група фурманак, падвод з людзьмі або грузам.

   • А. з фуражом.

2. Сукупнасць транспартных сродкаў спецыяльнага прызначэння.

   • Абозы з раненымі.

◊

• Плесціся ў абозе (разм.) — цягнуцца ў хвасце, адставаць ад усіх.

|| прым. абозны, ✂.

або́знік, ✂, м.

1. Абозны возчык, фурман.

2. Ваеннаслужачы абозных часцей (разм.).

3. перан. Той, хто адстае, пляцецца ў хвасце (разм.).

   • Раўняцца па перадавіках, а не па абозніках.

або́зня, ✂, ж.

Халодная будыніна, дзе знаходзяцца калёсы, сані і пад.

• На зіму калёсы паставілі ў абозню.

або́і, ✂.

Шырокія палосы паперы з узорамі (у мінулым таксама тканіна) для абклейвання сцен у памяшканнях; шпалеры.

|| прым. абойны, ✂.

• Абойная фабрыка.

або́йма, ✂, ж.

1. Металічная рамка для патронаў, якая ўстаўляецца ў магазінную каробку агнястрэльнай зброі.

   • А. патронаў.

2. Скаба, абруч і пад., якія служаць для замацавання частак машын, збудаванняў і пад. (спец.).

   • Жалезабетонная а.

3. перан. Рад, набор чаго-н. (пра тое, што з’яўляецца адно за адным; разм., часцей неадабр.).

   • Цэлая а. аргументаў.