Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

адлупі́ць гл. лупіць¹.

адлупцава́ць гл. лупцаваць.

адлучы́цца, -лучу́ся, -лу́чышся, -лу́чыцца; зак.

1. Пакінуць якое-н. месца на нейкі час; часова выйсці.

А. на мінутку з дому.

2. Аддзяліцца, адысці ад каго-, чаго-н.

А. ад калоны людзей.

|| незак. адлуча́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

|| наз. адлу́чка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж.

Самавольная а.

адлучы́ць, -лучу́, -лу́чыш, -лу́чыць; -лу́чаны; зак., каго-што, ад чаго.

Аддзяліць ад каго-, чаго-н., адасобіць; раздзяліць.

А. авечку ад чарады.

А. ад царквы (прызнаць чужым царкве). Пясок адлучыў частку возера.

|| незак. адлу́чваць, -аю, -аеш, -ае і адлуча́ць, -а́е, -а́еш, -а́е.

|| наз. адлучэ́нне, -я, н.

адлу́шчыцца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -лу́шчыцца; зак.

Лушчачыся, адваліцца, адпасці.

|| незак. адлу́шчвацца, -аецца.

адлюстрава́нне, -я, н.

1. гл. адлюстраваць.

2. Адбітак прадмета на гладкай люстраной паверхні.

А. дрэў у вадзе.

3. Адбітак у нашай свядомасці з’яў аб’ектыўнай рэальнасці.

Навуковая тэорыя адлюстравання.

4. Тое, што ўвасабляецца ў мастацкіх вобразах і малюнках.

А. жыцця ў мастацкім творы.

5. Тое, што з’яўляецца вонкавым выяўленнем чаго-н.; адбітак.

Убачыць а. радасці ў вачах.

адлюстрава́цца, -ру́юся, -ру́ешся, -ру́ецца; -ру́йся; зак.

1. Даць, атрымаць адлюстраванне на гладкай бліскучай паверхні.

Адлюстраваўся месяц у вадзе.

2. Адбіцца ў свядомасці чалавека ў форме вобразаў і паняццяў.

3. Увасобіцца ў мастацкіх вобразах, праявіцца.

Жыццё найлепш адлюстравалася ў кнізе паэта.

4. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Выявіцца, атрымаць знешняе праяўленне.

На твары адлюстраваўся страх.

|| незак. адлюстро́ўвацца, -аюся, -аешся, -аецца.

адлюстрава́ць, -ру́ю, -ру́еш, -ру́е; -ру́й; -рава́ны; зак.

1. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.), што. Узнавіць, перадаць чый-н. вобраз на сваёй люстраной паверхні, адкінуць у адваротным напрамку светавыя промні.

Возера адлюстравала кроны пышных дрэў.

2. Перадаць у вобразах або паняццях аб’ектыўную рэальнасць.

3. Ахарактарызаваць, перадаць сутнасць, змест, унутраныя асаблівасці чаго-н.

Чалавек стараўся падабраць такія словы, якія б дакладна адлюстравалі яго душэўны стан.

4. Увасобіць у мастацкіх вобразах, паказаць, намаляваць.

А. жыццё народа ў рамане.

|| незак. адлюстро́ўваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. адлюстрава́нне, -я, н.

адляга́ць гл. адлегчы.

адляжа́цца гл. адлежацца.