Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

абсо́хлы, -ая, -ае.

Які стаў сухім.

Абсохлае бервяно.

абсо́хнуць, -ну, -неш, -не; абсо́х, -хла; -со́хні́; зак.

Стаць сухім, высахнуць зверху.

Зямля абсохла.

Малако на губах не абсохла ў каго-н. —пра таго, хто яшчэ надта малады і нявопытны.

|| незак. абсыха́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

абста́віцца, -та́ўлюся, -та́вішся, -та́віцца; зак.

1. Паставіць што-н. вакол сябе.

А. крэсламі.

А. кнігамі.

2. Абзавесціся мэбляй (разм.).

А. ў новай кватэры.

|| незак. абстаўля́цца, -я́юся, -я́ешся, -я́ецца.

абста́віць, -та́ўлю, -та́віш, -та́віць; -та́ўлены; зак.

1. каго-што, чым. Паставіць што-н. вакол каго-, чаго-н.

А. трыбуну кветкамі.

2. што. Уставіць, заставіць што-н. чым-н.

А. паліцы кнігамі.

А. вокны вазонамі.

3. што. Паставіць у пакоі, кабінеце, кватэры мэблю, набыць абстаноўку (у 1 знач.).

А. дом мэбляй.

А. кабінет.

4. перан., што. Стварыць умовы, абставіны для правядзення чаго-н.

Добра а. юбілей.

5. перан., каго-што. Дасягнуць большых поспехаў, апярэдзіць каго-н. у чым-н. (разм.).

А. канкурэнтаў.

|| незак. абстаўля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.

абсталява́нне, -я, н.

1. гл. абсталяваць.

2. Сукупнасць прылад, механізмаў, машын і пад., неабходных для чаго-н.

Завод аснашчаны новым абсталяваннем.

Лабараторнае а.

абсталява́ць, -лю́ю, -лю́еш, -лю́е; -лю́й; -лява́ны; зак., што.

1. Забяспечыць патрэбным абсталяваннем, інвентаром.

А. фізічны кабінет.

А. лектарскую залу нагляднымі дапаможнікамі.

2. Набыць абстаноўку (у 1 знач.), мэбляваць.

3. Арганізаваць што-н.

Друкарню абсталявалі ў суседнім доме.

|| незак. абсталёўваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. абсталёўванне, -я, н. і абсталява́нне, -я, н.

абстано́ўка, -і, ДМо́ўцы, ж.

1. Мэбля, хатнія рэчы.

А. кватэры.

2. Умовы, абставіны, у якіх што-н. адбываецца.

Міжнародная а.

Баявая а.

|| прым. абстано́вачны, -ая, -ае.

абстрагава́цца, -гу́юся, -гу́ешся, -гу́ецца; -гу́йся; зак. і незак. (кніжн.).

У думках адарвацца (адрывацца) ад тых ці іншых уласцівасцей ці сувязей прадметаў, з’яў з мэтай выдзялення найбольш істотных і заканамерных іх прыкмет.

абстрагава́ць, -гу́ю, -гу́еш, -гу́е; -гу́й; -гава́ны; зак. і незак., што (кніжн.).

Зрабіць (рабіць) абстракцыю (у 1 знач.) чаго-н.; у думках адкінуць (адкідваць) неістотныя ўласцівасці, сувязі прадмета і вылучыць (вылучаць) яго асноўныя, агульныя ўласцівасці, мысліць адцягнена.

абстра́ктны, -ая, -ае.

Заснаваны на абстракцыі (у 1 знач.); адцягнены; проціл. канкрэтны.

Абстрактныя паняцці.

Абстрактнае мысленне.

|| наз. абстра́ктнасць, -і, ж.