Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

аблажны́, -а́я, -о́е.

Тое, што і абложны (у 2 знач.).

А. дождж.

аблажы́ць, -лажу́, -ло́жыш, -ло́жыць; -ло́жаны; зак.

1. каго-што. Палажыць што-н. вакол каго-, чаго-н.

А. хворага грэлкамі.

А. градку дзёрнам.

2. што. Аздабляючы, умацоўваючы што-н., пакрыць паверхню чым-н.

А. печ кафляй.

3. (1 і 2 ас. не ўжыв.), што. Пакрыць суцэльнай масай чаго-н., абвалачы.

Хмары аблажылі неба.

Язык аблажыла (безас.: пра налёт на языку пры захворванні).

4. каго-што. Акружыць (звера на паляванні, які-н. умацаваны пункт войскам).

А. мядзведзя.

А. крэпасць.

5. каго-што. Абавязаць да выплаты чаго-н.

А. падаткамі.

6. што. Адвярнуць, апусціць.

А. каўнер.

7. што. Абшыць чым-н.

А. аксамітам.

8. каго-што. Паваліць, абваліць; забіць (разм.).

А. дрэва.

А. кабана.

9. каго-што, чым і без дап. Груба аблаяць (разм.).

А. моцным словам.

|| звар. аблажы́цца, -лажу́ся, -ло́жышся, -ло́жыцца (да 1 знач.).

|| наз. абкла́дка, -і,

ДМ -дцы, ж. (да 1 і 2 знач.) і аблажэ́нне, -я, н. (да 4 і 5 знач.).

абла́зіць¹, -ла́жу, -ла́зіш, -ла́зіць; зак., што (разм.).

Лазячы, шукаючы каго-, што-н., пабыць усюды.

А. увесь лес.

А. усе закуткі.

абла́зіць² гл. аблезці.

аблакаці́цца, -качу́ся, -ко́цішся, -ко́ціцца; зак.

Абаперціся локцем (локцямі) на што-н.

А. на падаконнік.

|| незак. аблако́чвацца, -аюся, -аешся, -аецца.

аблама́цца, -ламлю́ся, -ло́мішся, -ло́міцца; -ламі́ся; зак.

Ломячыся, аддзяліцца, адваліцца.

Галіна дрэва абламалася.

|| незак. абло́мвацца, -аецца і абло́млівацца, -аецца (да 1 знач.).

|| наз. абло́м, -у, м. (да 1 знач.), абло́мванне, -я, н. (да 1 знач.) і абло́мліванне, -я, н. (да 1 знач.).

аблама́ць, -ламлю́, -ло́міш, -ло́міць; -ламі́; -лама́ны; зак.

1. што. Ломячы, аддзяліць частку, кавалак чаго-н.

А. сук.

А. лёд.

2. што. Паабломваць усё або многае.

А. сухія галінкі.

А. бэз.

3. перан., каго. З цяжкасцю ўгаварыць, пераканаць, а таксама перамагчы ўпартасць і пад. (разм.).

А. яго і зрабіць паслухмяным.

Абламаць рогі каму (разм.) — уціхамірыць, утаймаваць, падпарадкаваць каго-н.

|| незак. абло́мваць, -аю, -аеш, -ае і абло́мліваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. абло́м, -у, м. (да 1 і 2 знач.), абло́мванне, -я, н. (да 1 і 2 знач.) і абло́мліванне, -я, н. (да 1 і 2 знач.).

аблапо́шыць, -шу, -шыш, -шыць; -шаны; зак., каго-што (разм.).

Ашукаць з карыслівай мэтай, абабраць.

|| незак. аблапо́шваць, -аю, -аеш, -ае.

абласны́, -а́я, -о́е.

1. гл. вобласць.

2. Уласцівы якой-н. мясцовасці; дыялектны.

Абласное слова.

аблаташы́ць, -ташу́, -то́шыш, -то́шыш; -то́шаны; зак., што (разм.).

Хаатычна абабраць, абарваць плады з дрэў, дапускаючы глум.

А. яблыкі.

А. сад.