Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

адкарэкці́раваць гл. карэкціраваць.

адкаса́цца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -а́ецца; зак.

1. Адвярнуцца, апусціцца (пра што-н. закасанае).

Рукавы адкасаліся.

2. перан., ад каго-чаго. Вызваліцца, пазбавіцца ад чаго-н. дакучлівага, непатрэбнага; адчапіцца.

А. ад непрыемнай размовы.

адкаса́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; зак., што (разм.).

Адвярнуць, апусціць што-н. закасанае.

А. рукавы.

|| незак. адка́сваць, -аю, -аеш, -ае.

адкасі́ць, -кашу́, -ко́сіш, -ко́сіць; -ко́шаны; зак., што.

1. Скасіць невялікую частку чаго-н. (ад краю).

А. траву ад дарогі.

2. Пакасіць пэўны час; скончыць касьбу.

Ён тры дні адкасіў.

3. Адпрацаваць на касьбе ўзамен за што-н.

А. за доўг.

|| незак. адко́шваць, -аю, -аеш, -ае.

адкасну́цца, -ну́ся, -не́шся, -не́цца; -нёмся, -няце́ся, -ну́цца; -ні́ся; зак. (разм.).

Адчапіцца, адстаць, адвязацца.

Адкасніся ад мяне!

Калі любіш — ажаніся, а не любіш — адкасніся (прыказка).

адка́тка, -і, ДМ -тцы, ж.

1. гл. адкаціць.

2. Вываз здабытых карысных выкапняў з забояў і шахтаў (спец.).

Падземная а. руды.

|| прым. адка́тачны, -ая, -ае.

А. вагон.

Адкатачныя работы.

адка́тчык, -а, мн. -і, -аў, м. (спец.).

Горнарабочы, які працуе на адкатцы.

А. вугалю.

|| ж. адка́тчыца, -ы, мн. -ы, -чыц.

|| прым. адка́тчыцкі, -ая, -ае.

адкаці́цца, -качу́ся, -ко́цішся, -ко́ціцца; зак.

1. Коцячыся, перамясціцца ў які-н. бок на пэўную адлегласць.

Кола адкацілася.

Хваля адкацілася ад берага (перан.).

2. перан. Пра войска: хутка адступіць пад націскам праціўніка.

Адкаціўся вораг за раку.

|| незак. адко́чвацца, -аюся, -аешся, -аецца.

|| наз. адка́т, -у, Ма́це, м.

адкаці́ць, -качу́, -ко́ціш, -ко́ціць; -ко́чаны; зак., каго-што.

Коцячы, перамясціць што-н. у іншае месца.

А. бервяно.

|| незак. адко́чваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. адка́т, -у, Ма́це, м. і адка́тка, -і, ДМ -тцы, ж.

адкача́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; зак., каго.

Вярнуць чалавеку прытомнасць.

Ледзь адкачалі тапельца.

|| незак. адка́чваць, -аю, -аеш, -ае.