Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

адцэнтрава́ць гл. цэнтраваць.

адцяга́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; зак., што (разм.).

1. Доўга пранасіць абутак, адзенне.

Адцягаў кажух гадоў пяць.

2. Адцягнуць у некалькі заходаў.

Адцягалі за гадзіну сухое вецце.

|| незак. адця́гваць, -аю, -аеш, -ае (да 2 знач.).

адця́гнены, -ая, -ае.

Абстракгны.

Адцягненае паняцце.

Адцягненае мысленне.

|| наз. адця́гненасць, -і, ж.

адцягну́цца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -ця́гнецца; зак.

1. Пра войскі: адысці назад, убок.

2. Стаць адвіслым ад якога-н. цяжару.

Кішэні адцягнуліся.

3. Адкласціся на пазнейшы час.

Размова адцягнулася.

Ад’езд адцягнуўся.

|| незак. адця́гвацца, -аецца.

адцягну́ць, -цягну́, -ця́гнеш, -ця́гне; -цягні́; -ця́гнуты ія́гнены; зак.

1. каго-што. Перамясціць, цягнучы; адсунуць.

А. багаж у бок.

2. каго-што. Адвесці, перавесці ў іншае месца.

А. войскі.

3. Пацягнуўшы, напяць; нацягнуць.

А. шнур.

4. што. Падоўжыць каваннем, зрабіць танчэйшым.

А. касу.

5. што. Зрабіць адвіслым.

А. кішэні.

6. перан., што. Адтэрмінаваць (разм.).

А. плацяжы.

7. перан., што. Адхіліць думкі, прымусіць забыцца пра што-н.

А. увагу ад галоўнага пытання.

За вушы не адцягнеш (разм., адабр.) — пра вельмі смачную ежу.

|| незак. адця́гваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. адця́гванне, -я, н. і адця́жка, -і, ДМ -жцы, ж. (да 3, 4 і 6 знач.).

|| прым. адцяжны́, -а́я, -о́е (да 1 знач.; спец.) і адця́жачны, -ая, -ае (да 1 знач.; спец.).

адця́жка, -і, ДМ -жцы, мн. -і, -жак, ж.

1. гл. адцягнуць.

2. Рух, пры якім халодная зброя, бізун і пад. пры ўдары адцягваецца крыху назад (спец.).

Удар з адцяжкай.

адцяні́ць, -цяню́, -це́ніш, -це́ніць; -це́нены; зак., што.

1. Выдзеліць, паклаўшы цень, зрабіўшы цямнейшым па тоне.

А. прадмет на малюнку.

2. перан. Падкрэсліць, зрабіць больш прыкметным, выразнейшым, ярчэйшым; узмацніць.

А. стройную постаць цёмным касцюмам.

|| незак. адцяня́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.

адцясні́ць, -цясню́, -цясні́ш, -цясні́ць; -цясні́м, -цесніце́, -цясня́ць; -це́снены; зак., каго-што (перан.).

Націскаючы, прымусіць адысці, адсунуцца.

А. праціўніка на другі бераг ракі.

А. саперніка

|| незак. адцясня́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.

адця́ць, адатну́, адатне́ш, адатне́; адатнём, адатняце́, адатну́ць; адатні́; адця́ты; зак., што.

Адсячы, адрэзаць.

А. палец.

Салдату адцяла (безас.) нагу.

|| незак. адціна́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

адцячы́, 1 і 2 ас. не ўжыв., -цячэ́, -цяку́ць; -цёк, -цякла́, -ло́; зак.

Сцячы, выцечы ў іншае месца.

Адцякла вада ў нізіну.

|| незак. адцяка́ць, -а́е.

|| наз. адто́к, -у, м. (спец.).

А. крыві.