Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

адкалашма́ціць гл. калашмаціць.

адкало́цца, -калю́ся, -ко́лешся, -ко́лецца; -калі́ся; зак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Аддзяліцца, адпасці ад таго, што колецца, разбіваецца.

Адкалолася ручка ад збана.

2. перан. Парваць сувязь з кім-, чым-н., выйсці са складу якой-н. арганізацыі, групы і пад.

А. ад калектыву.

3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пра што-н. прышпіленае: аддзяліцца, адпасці.

Брошка адкалолася.

|| незак. адко́лвацца, -аюся, -аешся, -аецца.

|| наз. адко́лванне, -я, н. і адко́л, -у, м. (да 2 знач.).

адкало́ць, -калю́, -ко́леш, -ко́ле; -калі́; -ко́латы; зак.

1. што. Аддзяліць ад цэлага, колючы.

А. кавалачак цукру.

2. перан., каго-што. Прымусіць парваць з кім-н., выйсці з якой-н. групы, арганізацыі.

А. ад родзічаў.

3. Адняць прыколатае або выняць тое, чым прыколата, прышпілена што-н.

А. бант.

А. шпільку.

4. што, перан. Зрабіць, сказаць што-н. недарэчнае, нечаканае (разм.).

А. нумар.

|| незак. адко́лваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. адко́лванне, -я, н.

адкалупа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; зак., што (разм.).

Аддзяліць, калупаючы; адарваць, адкрышыць што-н. чым-н., якой-н. прыладай.

А. кавалачак тынку.

|| незак. адкалу́пваць, -аю, -аеш, -ае

|| аднакр. адкалупну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́.

адкалупі́ць, -луплю́, -лу́піш, -лу́піць; -лу́плены; зак., што (разм.).

Аддзяліць, укалупнуўшы; адкалупнуць.

А. кавалачак пірага.

|| незак. адкалу́пліваць, -аю, -аеш, -ае.

адкамандзірава́ць, -ру́ю, -ру́еш, -ру́е; -ру́й; -рава́ны; зак., каго (што).

Камандзіраваць, накіраваць на працу ці вучобу ў іншае месца, у якую-н. арганізацыю, установу.

А. на курсы механізатараў.

|| незак. адкамандзіро́ўваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. адкамандзіро́ўванне, -я, н.

адкапа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны і адко́паны; зак., каго-што.

1. Капаючы, адшукаць, дастаць; выкапаць.

А. клад.

2. перан. Знайсці што-н. рэдкае і пад.; адшукаць (разм.).

Дзе вы адкапалі такую кнігу?

3. Адкідаць што-н. ад (з) чаго-н.

Адкапаць снег ад ганка.

4. Выканаўшы сваю норму, кончыць капаць, капацца (разм.); зрабіцца непрыгодным для капання.

Селянін ужо адкапаў сваё (перан.).

|| незак. адко́пваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. адко́пванне, -я, н. і адко́пка, -і, ДМ -пцы, ж.

адкара́скацца, -аюся, -аешся, -аецца; зак., ад каго-чаго (разм.).

Пазбегнуць, пазбавіцца чаго-н., адчапіцца ад чаго-н.

Ледзь адкараскаўся ад тваіх сяброў.

|| незак. адкара́сквацца, -аюся, -аешся, -аецца.

адкаркава́ць, -ку́ю, -ку́еш, -ку́е; -ку́й; -кава́ны; зак., што.

Адаткнуць, выняць корак.

А. бутэльку.

|| незак. адкарко́ўваць, -аю, -аеш, -ае.

адкармі́ць, -кармлю́, -ко́рміш, -ко́рміць; -ко́рмлены; зак., каго-што.

Кормячы, давесці да сытасці, выкарміць; добрай ежай, кормам паправіць.

А. кабана.

|| незак. адко́рмліваць, -аю, -аеш, -ае.

|| звар. адкармі́цца, -кармлю́ся, -ко́рмішся, -ко́рміцца (разм.); незак. адко́рмлівацца, -аюся, -аешся, -аецца.

|| наз. адко́рм, -у, м. Паставіць каня на а.