Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

адагрэ́ць, -э́ю, -э́еш, -э́е; зак., каго-што.

1. Зрабіць цёплым, сагрэць; вярнуць нармальны стан.

А. настылыя ногі.

2. перан. Чуласцю, ласкай супакоіць, суцешыць.

А. сірату.

|| незак. адаграва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. адаграва́нне, -я, н.

ададзьму́ць, -му́, -ме́ш, -ме́; -мём, -мяце́, -му́ць; -мі́; -му́ты; зак., што.

Дзьмучы, аддаліць, перамясціць што-н.

ададра́цца, 1 і 2 ас. не ўжыв., аддзяро́цца; зак.

Аддзяліцца ад чаго-н.; адарвацца.

Падэшва ададралася.

|| незак. аддзіра́цца, -а́ецца.

ададра́ць, аддзяру́, аддзяро́ш, аддзяро́; аддзяро́м, аддзераце́, аддзяру́ць; аддзяры́; ададра́ны; зак., што.

Аддзяліць што-н. раней прымацаванае; адарваць.

А. дошку.

А. шпалеры са сцяны.

|| незак. аддзіра́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

ада́жыа (спец.).

1. прысл. Павольна, працяжна (аб тэмпе выканання музычных твораў).

2. наз., нескл., н. Музычны твор або частка яго ў павольным тэмпе.

адазва́цца, адзаву́ся, адзаве́шся, адзаве́цца; адзавёмся, адзавяце́ся, адзаву́цца; адзаві́ся; зак.

1. Адказаць на кліч, адгукнуцца; падаць голас, абазвацца; прагучаць у адказ на які-н. гук, удар; адбіцца.

Ледзь чутным трымценнем адазваліся ў вокнах шыбы.

Я крычаў, але ніхто не адазваўся.

2. аб кім-чым. Выказаць сваю думку, даць ацэнку каму-, чаму-н.

Добра а. аб новай кнізе.

3. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Выклікаць сабою якое-н. пачуццё, адчуванне і пад.; даць сябе адчуць, выявіцца.

Спрацаванасць адазвалася хваробай.

Звестка адазвалася моцным болем у сэрцы.

4. перан., на што і без дап. Аднесціся спачувальна да чаго-н.; адказаць якім-н. пачуццём на што-н.

А. на заклік.

А. на просьбу.

|| незак. адзыва́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

адазва́ць, адзаву́, адзаве́ш, адзаве́; адзавём, адзавяце́, адзаву́ць; адзаві́; адазва́ны; зак., каго-што.

Тое, што і адклікаць.

|| незак. адзыва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. адзыва́нне, -я, н.

адамкну́цца, -ну́ся, -не́шся, -не́цца; -нёмся, -няце́ся, -ну́цца; -ні́ся; зак.

1. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Адчыніцца; стаць незамкнёным.

Замок лёгка адамкнуўся.

2. Адчыніць памяшканне, у якім знаходзішся; зрабіць свабодным уваход да сябе.

|| незак. адмыка́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

адамкну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́; -нёны іу́ты; зак., што.

1. Адчыніць што-н. замкнёнае.

А. дзверы.

А. чамадан.

2. Зняць прымкнутае.

А. штык (ад вінтоўкі).

|| незак. адмыка́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

адапну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́; -ну́ты; зак., што.

Тое, што і адпяць.

|| незак. адпіна́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.