Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

абсемяні́ць, -ню́, -ні́ш, -ні́ць; -ні́м, -меніце́, -мяня́ць; -нёны; зак., каго-што.

1. Засеяць насеннем.

А. поле.

2. Тое, што і асемяніць (спец.).

|| незак. абсемяня́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.

|| наз. абсемяне́нне, -я, н.

абсентэі́зм, -у, м. (кніжн.).

Ухіленне выбаршчыкаў ад удзелу ў выбарах у дзяржаўныя органы.

|| прым. абсентэі́сцкі, -ая, -ае.

абсервато́рыя, -і, мн. -і, -рый, ж.

Навуковая ўстанова, абсталяваная для астранамічных, метэаралагічных, геафізічных назіранняў, а таксама будынак, у якім вядуцца такія назіранні.

|| прым. абсервато́рскі, -ая, -ае.

абсе́сці, 1 і 2 ас. адз. не ўжыв., -ся́дзе; зак. (разм.).

1. каго-што. Сеўшы, размясціўшыся вакол каго-, чаго-н., абкружыць.

Дзеці абселі вогнішча.

2. каго-што. Сеўшы ў вялікай колькасці, заняць паверхню чаго-н.

Мухі абселі стол.

3. (1 і 2 ас. адз. і мн. не ўжыв.). Пра з’яўленне балячак, сыпу на губах, твары.

Балячкі абселі губы.

4. (1 і 2 ас. адз. і мн. не ўжыв.). Зрабіцца больш шчыльным, апусціцца ўніз, апасці.

Снег абсеў.

Зямля абсела за ноч.

5. Страціўшы апору ў нагах, зваліцца; асунуцца ўніз.

Ад страху чалавек абсеў на зямлю.

|| незак. абсяда́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

абсе́ў, -се́ву, м.

Тое, што і абсевак.

абсе́яць, -се́ю, -се́еш, -се́е; -се́й; -се́яны; зак., што.

Правесці сяўбу, засеяць.

Абсеялі загоны адборным насеннем.

|| незак. абсява́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

абсі́вераць гл. сівераць.

абскака́ць, -скачу́, -ска́чаш, -ска́ча; -скачы́; -скака́ны; зак., каго-што.

1. Праскакаць вакол каго-, чаго-н.

А. балота.

2. Скачучы, абагнаць.

Рысісты конь усіх абскакаў на скачках.

3. перан. Перамагчы, апярэдзіць у чым-н.

А. канкурэнтаў.

|| незак. абска́кваць, -аю, -аеш, -ае.

абска́рдзіць, -джу, -дзіш, -дзіць; -джаны; зак., што.

Падаць афіцыйную скаргу ў вышэйшую інстанцыю наконт чаго-н., што прызнаецца незаконным, няправільным.

А. судовы прыгавор.

|| незак. абска́рджваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. абска́рджанне, -я, н.

абсклюдава́ць, -ду́ю, -ду́еш, -ду́е; -ду́й; -дава́ны; зак., што.

Абчасаць склюдам.

А. бервяно.

|| незак. абсклюдо́ўваць, -аю, -аеш, -ае.