Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

абабі́цца, -б’ю́ся, -б’е́шся, -б’е́цца; -б’ёмся, -б’яце́ся, -б’ю́цца; зак. (разм.).

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пашкодзіцца, адбіцца, адпасці (пра рэчы, тынк і пад.).

2. перан. Звыкнуцца з чым-н., перастаць заўважаць дрэннае.

За столькі год абабіліся, дык і зараз церпім.

|| незак. абабіва́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

абабі́ць, -б’ю́, -б’е́ш, -б’е́, -б’ём, -б’яце́, -б’ю́ць; -бі́ты; зак., што.

1. Удараючы, прымусіць адпасці што-н., ачысціць ад чаго-н., атрэсці (разм.).

А. яблыню.

2. Пашкодзіць паверхню чаго-н.

А. палец.

А. тынк.

3. Прыбіць, пакрыўшы, абцягнуўшы чым-н.

А. дзверы дэрмацінам.

4. Зрабіць прыгодным для язды.

А. дарогу.

Абабіць капейку (разм.) — зарабіць грошай.

|| незак. абабіва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е і абіва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е (да 1—3 знач.).

|| наз. абабіва́нне, -я, н. і абі́ўка, -і, ДМ -ўцы, ж. (да 3 знач.).

абабра́ць, абабяру́, абабярэ́ш, абабярэ́; абабяро́м, абабераце́, абабяру́ць; абабяры́; абабра́ны; зак.

1. што. Зняць, сабраць плады з чаго-н.

А. агрэст з куста.

2. каго-што. Абакрасці, забраць усё, што ёсць.

Суседа абабралі да ніткі.

3. што. Зняць лушпінне з чаго-н.

А. бульбіну.

|| незак. абабіра́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. абабіра́нне, -я, н.

абавя́зак, -зку, мн. -зкі, -зкаў, м.

Пэўнае кола дзеянняў, якія павінны абавязкова выконвацца тым, каму яны даручаны, або хто сам узяўся за іх выкананне.

Усеагульны воінскі а.

Ускласці на сябе абавязкі.

абавя́заны, -ая, -ае.

1. з інф. Які мае што-н. сваім абавязкам.

Я а. дапамагчы таварышу.

2. каму-чаму. Які знаходзіцца ў даўгу перад кім-, чым-н.

Я многім а. гэтаму чалавеку.

абавяза́цельства, -а, мн. -ы, -аў, н.

1. Грашовы пазыковы дакумент (спец.).

2. Афіцыйна дадзенае абяцанне або дамова, якія патрабуюць абавязковага выканання.

Дагаворныя абавязацельствы.

абавяза́цца, -вяжу́ся, -вя́жашся, -вя́жацца; -вяжы́ся; зак.

Узяць на сябе абавязацельства (у 2 знач.).

А. правесці канферэнцыю.

|| незак. абавя́звацца, -аюся, -аешся, -аецца.

абавяза́ць, -вяжу́, -вя́жаш, -вя́жа; -вяжы́; зак., каго (што).

Ускласці на каго-н. якія-н. абавязкі.

А. загадчыка лабараторыі падрыхтаваць справаздачу.

|| незак. абавя́зваць, -аю, -аеш, -ае.

абавязко́вы, -ая, -ае.

1. Які безумоўна трэба выконваць.

Абавязковая пастанова.

Абавязкова (прысл.) прыйду.

2. Які заўсёды павінен быць, заўсёды прысутнічае.

А. экзэмпляр.

|| наз. абавязко́васць, -і, ж.

абагаві́ць, -гаўлю́, -гаві́ш, -гаві́ць; -гаві́м, -гавіце́, -гавя́ць; -гаўлёны; зак., каго-што.

Аднесціся з захапленнем, з любасцю да каго-н., узняць на ўзровень бажаства.

А. паэта.

А. героя.

|| незак. абагаўля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.

|| наз. абагаўле́нне, -я, н.