Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

самавало́данне, -я, н.

Уменне валодаць сабою, стрыманасць і душэўная ўраўнаважанасць.

Праявіць с.

самава́р, -а, мн. -ы, -аў, м.

Металічнае прыстасаванне для кіпячэння вады з награвальнай трубой у сярэдзіне.

Ставіць с. (пачаць кіпяціць ваду ў самавары). Электрычны с.

|| памянш. самава́рчык, -а, мн. -і, -аў, м.

|| прым. самава́рны, -ая, -ае.

самаві́ты, -ая, -ае.

1. Мажны, дзябёлы.

Плячысты с. асілак.

2. Паважны, салідны, самастойны, упэўнены.

С. мужчына.

3. Поўны дастатку, эканамічна моцны, заможны.

Самавітая гаспадарка.

4. (з адмоўем). Які выражае непаўнату або адсутнасць якой-н. якасці.

Дарога ўжо не самавітая.

|| наз. самаві́тасць, -і, ж.

самаво́лка, -і, ДМ -лцы, мн. -і, -лак, ж. (разм.).

Самавольная адлучка са службы, з работы і пад.

Пайсці ў самаволку.

самаво́льнічаць, -аю, -аеш, -ае; незак. (разм.).

Паступаць самавольна.

|| наз. самаво́льнічанне, -я, н.

самаво́льны, -ая, -ае.

1. Які паступае, робіць па сваёй волі, не лічачыся ні з кім.

Самавольныя дзеянні.

2. Які робіцца без дазволу, самаўпраўны.

Самавольная паездка.

|| наз. самаво́льнасць, -і, ж.

самаво́льства, -а, н.

1. Схільнасць рабіць што-н. па-свойму, не лічачыся ні з кім.

С. адміністрацыі.

2. Самавольныя паводзіны; самавольны ўчынак.

С. дзяцей.

самаву́к, -а, мн. -і, -аў, м. (разм.).

Тое, што і самавучка.

самаву́кам, прысл.

Самастойна, без сістэматычнага навучання, без кіраўніка.

С. авалодаць замежнай мовай.

самаву́чка, -і, ДМ -у, Т -ам, м.; ДМ -чцы, Т -ай (-аю), ж., мн. -і, -чак.

Чалавек, які навучыўся чаму-н. самастойна, без сістэматычнага навучання і без кіраўніка.

Кравец-с.