Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

самкну́цца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -не́цца; зак.

1. Злучыцца, стаць шчыльным.

Шарэнгі самкнуліся.

2. Пра вочы, губы і пад.: заплюшчыцца, стуліцца.

Вусны самкнуліся.

|| незак. змыка́цца, -а́ецца.

самкну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́; -ну́ты; зак., што.

1. Злучыць шчыльна адно з адным, зрабіць суцэльным.

С. ножкі цыркуля.

С. шарэнгі.

2. Пра вочы, губы і пад.: заплюшчыць, стуліць.

|| незак. змыка́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. змыка́нне, -я, н.

самле́лы, -ая, -ае.

1. Які страціў прытомнасць.

2. Здранцвелы, сшэрхлы.

Самлелая рука.

3. Знясілены ад працы, спёкі і пад.

самле́ць гл. млець.

самна́мбул, -а і самна́мбула, -ы, ДМ -у, Т -ам, м.; ДМ -е, Т -ай (-аю), ж., мн. -ы, -бул.

Хворы на самнамбулізм.

самнамбулі́зм, -у, м. (спец.).

Разлад свядомасці, пры якім у сне чалавек аўтаматычна робіць звычайныя дзеянні; лунацізм.

|| прым. самнамбулі́чны, -ая, -ае.

само́та, -ы, ДМ само́це, ж.

1. Адзінота, знаходжанне ў адзіноцтве.

Застацца ў самоце.

2. Стан, самаадчуванне самотнага; смутак, туга.

само́тнік, -а, мн. -і, -аў, м.

1. Манах, пустэльнік, які жыве ў скіце.

2. перан. Чалавек, які пазбягае людзей, вядзе адасобленае жыццё.

|| ж. само́тніца, -ы, мн. -ы, -ніц.

|| прым. само́тніцкі, -ая, -ае.

само́тнічаць, -аю, -аеш, -ае; незак. (разм.).

Жыць на адзіноце, быць самотным.

само́тны, -ая, -ае.

1. Які жыве ў адзіноце, адасоблена.

Самотнае жыццё.

2. Сумны, журботны.

Самотныя вочы.

|| наз. само́тнасць, -і, ж.

С. лягла на душу.