Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні

папярэднік, , м.

Той, хто папярэднічаў каму-н. у чым-н., сваёй дзейнасцю падрыхтаваў што-н.

  • Духоўная спадчына папярэднікаў.

|| ж. папярэдніца, .

папярэднічаць, ; незак.

Адбываецца, здарацца раней за што-н., перад чым-н.

  • Як правіла, навальніцы папярэднічае вецер.

папячыцель, , м.

  1. Асоба, якая афіцыйна назначаецца для папячыцельства (у 1 знач.).

    • П. непаўналетняга.
  2. У царскай Расіі: званне кіраўніка некаторых устаноў.

    • П. вучэбнай акругі.

|| ж. папячыцельніца, .

|| прым. папячыцельскі, .

папячыцельства, , н.

  1. Меры па апецы над кім-н.

    • Устанавіць п. над сіратой.
  2. У царскай Расіі: установа для апекі над кім-н.

пара1, , ж.

  1. Два аднародныя прадметы, якія выкарыстоўваюцца разам і складаюць цэлае.

    • П. рукавіц.
  2. Дзве штукі чаго-н. (разм.).

    • П. куранят.
  3. Запрэжка з дваіх коней.

    • Прыехаць на пары.
  4. Дзве асобы, якія знаходзяцца, дзейнічаюць разам, аб’яднаныя чым-н. агульным.

    • Хадзіць парамі.
    • Пары танцораў.
    • Ён табе не п. (не падыходзіць).
  5. Пра невялікаю колькасць чаго-н.; некалькі (разм.).

    • Папрасіць на пару слоў (пагаварыць трохі).
    • На пару хвілін.

  • На пару (разм.) — разам, удваіх.

|| памянш. парачка, .

пара2, , ж.

  1. Рэчыва ў газападобным стане, якое ўтвараецца з вадкасці пры яе награванні, выпарэнні.

    • З чыгуна ішла п.
    • Параход стаіць пад парай (гатовы ў любы момант адправіцца).
  2. Моцна нагрэтае вільготнае паветра.

    • П. касцей не ломіць (прыказка).

|| прым. паравы, .

  • П. кацёл (для атрымання пары).
  • Паравая машына (якая прыводзіцца ў рух парай).
  • Паравое ацяпленне (якое выкарыстоўвае цяпло пары).
  • Паравыя катлеты (прыгатаваныя на пары).

пара, , ж.

  1. Час, перыяд, тэрмін.

    • Летняя п.
    • Без пары (дачасна).
    • Да гэтай пары (да гэтага часу).
    • Да пары да часу (пакуль што).
    • З той пары (з таго часу, моманту).
    • Не ў пару (не ў час, недарэчы).
    • У пару (у час, своечасова).
  2. у знач. вык. Настаў час для чаго-н.

    • П. дадому.

пара...

Першая частка складаных слоў у знач. звязаны з дзеяннем пары, які мае адносіны да пары​2, паравы, напр. парагенератар, параадводны, параразмеркавальнік, параўпускны.

парабаваць, ; зак.

Абрабаваць усіх, многіх ці ўсё, многае.

парабак, , м.

Наёмны сельскагаспадарчы рабочы ў памешчыцкай або кулацкай гаспадарцы.

|| ж. парабчанка, .

|| прым. парабкоўскі, .