Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні
абвгдеёжзійклмнопрстуфхцчшэюя
аеілнорстухчшыэюя’
аоуыэ

пра, прыназ.

Ужыв. пры абазначэнні прадмета размовы, думкі або пачуцця.

  • Пагаварыць пра адпачынак.
  • Колькі раз я ўспамінаў пра цябе.

пра..., прыстаўка.

I. Утварае дзеясловы са знач.:

  • 1) дзеяння, накіраванага праз што-н., напр. прабіць, прагрызці, працячы;
  • 2) дзеяння, якое распаўсюджваецца з усёй паўнатой на ўвесь прадмет, напр. праварыць, прагрэць, прасаліць;
  • 3) руху ў прасторы міма чаго-н., напр. прабегчы, праехаць;
  • 4) поўнай закончанасці, вычарпанасці дзеяння, напр. праспяваць, пранумараваць, прайсціся;
  • 5) дзеяння, якое ажыццяўляецца ў адзін прыём (пераважна пра гучанне), напр. прапішчаць, прамяўкаць, прабарабаніць;
  • 6) дзеяння, якое развіваецца ва ўсім аб’ёме на працягу якога-н. прамежку часу, напр. праседзець (увесь дзень), прахварэць, прамучыцца (які-н. час), праблукаць;
  • 7) дзеяння, у выніку якога нанесена шкода, страта, напр. празяваць, прагуляць, прагандлявацца.

ІІ. Утварае:

  • 1) назоўнікі і прыметнікі са знач. першапачатковы, найбольш старажытны, напр. прарадзіма, праславянскі;
  • 2) прыметнікі, якія абазначаюць высокую, найвышэйшую ступень якасці, напр. прамудры, праславуты.

ІІІ. Утварае назоўнікі і прыметнікі са знач.: прыхільнік каго-, чаго-н., які дзейнічае ў чыіх-н. інтарэсах, напр. праімперыялістычны, прафашыст.

праараць, ✂; зак.

  1. Узворваючы, прагнаць баразну, узараць прастору паміж чым-н.

    • П. разору.

  2. Правесці які-н. час на ворыве.

    • П. да абеду.

|| незак. праворваць, ✂.

прабабка, ✂, ж.

Маці дзеда або бабкі.

прабаваць, ✂ і пробаваць, ✂, незак.

  1. Правяраць стан або якасць.

    • П. свае сілы.

  2. Есці для пробы, на смак чаго-н.

    • П. страву.

  3. з інф. Рабіць спробу чаго-н.

    • П. пісаць вершы.

|| зак. папрабаваць, ✂ і папробаваць, ✂.

прабадаць​1, ✂; зак.

Пракалоць рагамі.

прабадаць​2, ✂; зак. і незак. (спец.).

Утварыць (-раць) навылётную адтуліну ў сценцы полага органа.

|| наз. прабадзенне, ✂.

  • П. страўніка.

|| прым. прабадны, ✂.

  • Прабадная язва.

прабадзяцца, ✂; зак. (разм.).

Правесці дзе-н. які-н. час марна, нічога не робячы.

  • Прабадзяўся недзе ўвесь дзень.

прабалбатацца, ✂; зак. (разм.).

Тое, што і прагаварыцца.

  • Абяцала маўчаць, а тут прабалбаталася.

прабалець, ✂; зак.

Пра адчуванне болю на працягу якога-н. часу.

  • Вочы прабалелі паўмесяца.