Verbum

пры, прыназ.

1. Каля чаго-н.

   • Пры доме быў сад.

2. Указвае на падпарадкаваныя, падсобныя адносіны да чаго-н., аднесенасць да чаго-н.

   • Лабараторыя пры інстытуце.
   • Служыць пры штабе.
   • Сядзелка пры цяжкахворым.

3. Указвае на наяўнасць чаго-н, у каго-н.

   • Трымаць дакументы пры сабе.
   • Быць пры зброі.
   • Пры жаданні ўсяго можна дабіцца.

4. Указвае на час, абставіны, становішча.

   • Пры царызме.
   • Чытаць пры настольнай лямпе.
   • Заявіць пры сведках.
   • Быць пры памяці.
   • Пры выпадку завітаю да вас.

пры..., прыстаўка.

I. Утварае дзеясловы са знач.:

• 1) давядзення дзеяння да канчатковай мэты. напр. прыйсці, прыхіліцца, прывалачыся;
• 2) дабаўлення, збліжэння, змацавання чаго-н. з чым-н., напр. прыбіць, прырабіць, прыбудаваць, прыдрукаваць, прыкласці, прышыць;
• 3) накіравання дзеяння к сабе, выканання дзеяння ў сваіх інтарэсах, напр. прывабіць, прысвоіць;
• 4) накіравання дзеяння на прадмет зверху ўніз, напр. прымяць, прыціснуць;
• 5) паўнаты, вычарпанасці дзеяння, напр. прывучыць, прыахвоціць;
• 6) непаўнаты, слабай меры дзеяння, напр. прыглушыць, прысыпаць, прыадчыніць;

• 7) у дзеясловах на -оўва, -ва — суправаджальнага дзеяння, напр. прыгаворваць, прытанцоўваць.

ІІ. Утварае:

• 1) назоўнікі і прыметнікі са знач. непасрэднага прымыкання да чаго-н., напр. прылесак, прыбярэжны, прыазёрны, прыгранічны;
• 2) назоўнікі са знач. дадатковасці, напр. прыплод, прыпёк.

прыадзець, ✂; зак. (разм.).

Адзець у добрае адзенне, прыбраць.

• П. дзяўчыну.

|| звар. прыадзецца, ✂.

прыадкрыцца, ✂; зак.

Трохі адкрыцца.

• Заслона прыадкрылася.

|| незак. прыадкрывацца, ✂.

прыадкрыць, ✂; зак.

Трохі адкрыць.

• П. рот.

|| незак. прыадкрываць, ✂.

прыадчыніцца, ✂; зак.

Тое, што і прачыніцца.

|| незак. прыадчыняцца, ✂.

прыадчыніць, ✂; зак.

Тое, што і прачыніць.

|| незак. прыадчыняць, ✂.

прыахвоціць, ✂; зак.

Выклікаць у каго-н. ахвоту да чаго-н.

• П. дзяцей да чытання.

|| незак. прыахвочваць, ✂.

|| звар. прыахвоціцца, ✂.

|| незак. прыахвочвацца, ✂.

прыбавіцца, ✂; зак.

1. Паявіцца ў дадатак.

   • Людзей на вуліцах прыбавілася.

2. Стаць большым.

   • Дзень прыбавіўся.
   • П. ў вазе.

|| незак. прыбаўляцца, ✂.

|| наз. прыбаўленне, ✂.

• П. сям’і (пра нараджэнне ў сям’і дзіцяці).

прыбавіць, ✂; зак.

1. каго-што і чаго. Даць, пакласці, зрабіць, сказаць у дадатак да чаго-н.

   • П. дзвесце рублёў.
   • П. цукру ў ягады.
   • П. да сказанага.

2. чаго. Павялічыць памер, колькасць, хуткасць чаго-н.

   • П. грошай.
   • П. кроку.

◊

• Прыбавіць у вазе (разм.) — патаўсцець, стаць цяжэйшым.

|| незак. прыбаўляць, ✂.

|| наз. прыбаўленне, ✂ і прыбаўка, ✂.