Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні
абвгдеёжзійклмнопрстуфхцчшэюя
аеілнорстухчшыэюя’
абвгдеёжзійклмнпрстўфхцчшэюя-.

падаходны, ✂.

Які адпавядае даходу.

  • П. падатак.

падацца, ✂; зак.

  1. Пасунуцца, ссунуцца з месца.

    • П. ўсім целам назад.
    • Дзверы лёгка падаліся пад напорам.

  2. Адправіцца, накіравацца куды-н. (разм.).

    • П. ў горад.
    • П. на вучобу.

  3. перан. Прыметна пагоршаць, пастарэць.

    • Стары вельмі падаўся за апошні год.

|| незак. падавацца, ✂.

падаць​1, ✂; незак.

  1. Апускацца, валіцца на зямлю, уніз.

    • П. дагары.
    • П. на калені.
    • П. з ног (таксама перан.).

  2. Пра атмасферныя ападкі: ісці, выпадаць.

    • Падае снег.

  3. Апускацца, звісаючы.

    • Складкі спадніцы прыгожа падаюць.

  4. Пра націск у слове: прыходзіцца на які-н. склад.

    • Націск падае на другі склад.

  5. Распаўсюджвацца ў якім-н. напрамку, пакрываць сабой (пра светлавыя з’явы).

    • Святло праз акно падала на падлогу.
    • Ад дрэва падае цень.

  6. перан., на каго (што). Распаўсюджвацца, пашырацца на каго-, што-н. (пра што-н. заганнае).

    • На гэтага чалавека падае падазрэнне.

  7. перан., на каго-што. Прыходзіцца на чыю-н. долю, выпадаць.

    • Усе клопаты падаюць на маці.

  8. Зніжацца, змяншацца (у памеры, аб’ёме, велічыні і пад.).

    • Акцыі падаюць.
    • Настрой падае.

  9. перан. Бегаць, насіцца (разм.).

    • Сабака цэлы дзень падаў па лесе.

  10. перан., за чым. Вельмі хацець чаго-н., ганяцца за чым-н. (разм.).

    • П. за ўборамі.

  11. перан., за кім. Вельмі кахаць каго-н., заляцацца да каго-н. (разм.).

    • Хлопцы падалі за такой прыгажуняй.

|| зак. пасці, ✂ і упасці, ✂.

|| наз. паданне, ✂ і падзенне, ✂.

падаць​2, ✂; зак.

  1. Даць, паднёсшы.

    • П. кнігу каму-н.

  2. Паставіць на стол (ежу).

    • П. кашу.

  3. Даставіць, прывесці да месца чыёй-н. пасадкі або пагрузкі.

    • П. поезд да платформы.
    • П. вагоны.

  4. Штурхнуць, пасунуць (разм.).

    • П. шафу ўлева.

  5. Прадставіць у пісьмовай форме (скаргу, заяву).

    • П. заяву на чарговы адпачынак.
    • П. у суд на каго-н. (прад’явіць іск).
    • П. на развод (падаць заяву на скасаванне шлюбу; разм.).

  6. Даць як міласціну.

    • П. жабраку.

  7. Зрабіць утварыць, аказаць (тое, што выражана наступным наз.).

    • П. дапамогу (дапамагчы).
    • П. рэпліку (прамовіць, сказаць што-н.).
    • П. прыметы жыцця (выявіць прыметы жыцця).
    • П. прыклад (паслужыць прыкладам).
    • П. каманду (скамандаваць).
    • П. вестку (паведаміць пра сябе).

  8. У спартыўных гульнях з мячом, шайбай і пад.: ударам паслаць мяч партнёру.

    • П. мяч.

  9. Адлюстраваць, вывесці, прадставіць (кніжн.).

    • Рэалістычна п. жыццё ў творы.
    • Умець сябе п. (прадставіць у лепшым выглядзе).

◊

  • Падаць руку — працягнуць руку для поціску або (перан.) для дапамогі.

|| незак. падаваць, ✂.

|| наз. падача, ✂.

падача, ✂, ж.

  1. гл. падаць.

  2. У спартыўных гульнях: удар, якім мяч, шайба, валан уводзяцца ў гульню.

    • Удалая п.

падачка, ✂, ж.

  1. Кусок ежы, кінуты жывёле (звычайна сабаку).

    • Сабака цярпліва чакае падачкі.

  2. перан. Тое, што даюць каму-н. як ахвяраванне, міласціну (пагард.).

    • Жыць за кошт падачак.

падашываць, ✂; зак.

Дашыць усё, многае.

  • Швачкі падашывалі сукенкі.

падбавіць, ✂; зак.

Крыху прыбавіць.

  • П. цукру ў чай.

|| незак. падбаўляць, ✂.

|| наз. падбаўка, ✂.

падбадзёрыць, ✂; зак.

Падбавіць упэўненасці, бадзёрасці.

  • П. хворую.

|| незак. падбадзёрваць, ✂.

|| звар. падбадзёрыцца, ✂.

|| незак. падбадзёрвацца, ✂.

падбародак, ✂, м.

Круглявасць, якая закрывае на твары пярэднюю частку ніжняй сківіцы.

|| прым. падбародачны, ✂.