Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні

запарожац, , м.

Казак з Запарожскай Сечы — украінскага казацкага войска 16—18 ст.

запарушыць, ; зак.

  1. Забрудзіць, пашкодзіць чым-н., што трапіла ў сярэдзіну.

    • З. вока.
    • Вока не запарушыць каму (пра ціхага, бяскрыўднага чалавека; разм.).
  2. Прысыпаць, зацерушыць.

    • Снег запарушыў зямлю.

|| незак. запарушваць, .

запарыцца, ; зак. (разм.).

  1. Парачыся ў лазні, давесці сябе да знямогі.

    • З. да паўсмерці.
  2. Моцна стаміцца ад доўгай язды, хады, працы.

|| незак. запарвацца, .

запарыць, ; зак.

  1. Гарачынёй або парачы ў лазні давесці да знямогі (разм.).

  2. Стаміць шпаркай або працяглай яздой, хадой, цяжкай працай (разм.).

    • З. каня.
  3. Апрацаваць парай або абліць варам, пакласці ў кіпень для чаго-н. (спец.).

    • З. дзежку.
  4. Заліць варам, каб размякчыць, распарыць (пра сухі корм).

    • З. мякіну.

|| незак. запарваць, .

|| наз. запарванне, і запарка, .

|| прым. запарачны, і запарны, .

запас, , м.

  1. Тое, што назапашана, сабрана для чаго-н. і тое, што маецца для скарыстання.

    • Харчовыя запасы.
    • Запасы паліва.
    • Непарушны з.
    • З. ведаў (перан.).
    • У з. або на з. (на выпадак, калі спатрэбіцца).
    • У нас яшчэ ёсць многа часу ў запасе (маецца ў нашым распараджэнні).
  2. Загнуты за шво лішак тканіны, які пакідаюць на выпадак, калі спатрэбіцца павялічыць у шырыню або даўжыню якую-н. частку адзення.

    • Сукенка з запасам.
  3. Катэгорыя грамадзян, якія прайшлі вайсковую службу і прызываюцца зноў у войска ў выпадку неабходнасці.

    • Перавесці ў з.
    • Прызваць з.

|| прым. запасны, .

  • Прызыў запасных (наз.).

запасіць, ; незак.

Прыгатаўляць на будучае, рабіць запас.

  • З. сена на зіму.

запаскудзіць, ; зак. (разм.).

Забрудзіць адкідамі, нечыстотамі.

|| незак. запаскуджваць, .

запаслівы, .

Які прадбачліва робіць запас чаго-н.

  • З. гаспадар.

|| наз. запаслівасць, .

запаснік1, , м.

Музейнае сховішча.

запаснік2, , м. (разм.).

Ваеннаабавязаны запасу, а таксама салдат запасной воінскай часці.