Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні
абвгдеёжзійклмнопрстуфхцчшэюя
абвгдеёжзілмноруыэя-’
абвгдежзійклмнопрстўфхцчшя.

зара, ✂, ж.

  1. Яркая афарбоўка гарызонта перад усходам і пасля заходу сонца.

    • Вячэрняя з.
    • Ад зары да зары (увесь дзень або ўсю ноч).
    • Ні свет ні з. (надта рана).

  2. перан. Пачатак, зараджэнне чаго-н. радаснага.

    • На зары цывілізацыі.
    • З. свабоды.

  3. Ранішні або вячэрні ваенны сігнал.

    • Іграць зару.

  4. звычайна мн. Зорка.

    • Ужо ў небе зазіхацелі зоры.

|| прым. заравы, ✂.

зарабіць, ✂; зак.

  1. Набыць работай, атрымаць за работу.

    • З. семсот тысяч рублёў.
    • З. права на адпачынак.

  2. Атрымаць у выніку чаго-н. (разм. іран.).

    • З. па карку.
    • З. вымову.

  3. Закласці, замураваць.

    • З. адтуліну.

◊

  • Зарабіць як Заблоцкі на мыле (разм. жарт.) — пагарэць на якой-н. справе.

|| незак. зарабляць, ✂.

заработак, ✂, м.

  1. Плата за работу.

    • Месячны з.
    • Вялікі з.

  2. мн. Праца па найму, звычайна часовая, па-за месцам пастаяннага жыхарства.

    • Ездзіць у заработкі.

заработны, ✂:

  • заработная плата — плата за работу.

зарава, ✂, н.

Водбліск пажару або заходу сонца на небе.

  • Багровае з.

зарад, ✂, м.

  1. Выбуховае рэчыва, якое змяшчаецца ў пэўнай колькасці ў снарадзе, патроне.

  2. Колькасць электрычнасці ў якім-н. целе.

    • Дадатны з.
    • З. энергіі (перан.).

|| прым. зарадны, ✂.

  • Зарадная скрынка (павозка для снарадаў).

зарадзіцца​1, ✂; зак.

Узяць пачатак, узнікнуць.

  • Зарадзілася задумка напісаць раман.

|| незак. зараджацца, ✂.

зарадзіцца​2, ✂; зак.

  1. Стаць зараджаным.

  2. перан. Набыць некаторы запас энергіі, падбадзёрыць сябе чым-н.

    • З. бадзёрасцю.

|| незак. зараджацца, ✂.

|| наз. зарадка, ✂.

зарадзіць​1, ✂; зак. (разм.).

Выклікаць, парадзіць (якія-н. пачуцці, думкі).

  • З. надзею ў кім-н.

|| незак. зараджаць, ✂.

зарадзіць​2, ✂; зак.

  1. Уставіць зарад (у 1 знач.), патрон у што-н.

    • З. стрэльбу.
    • З. гармату.

  2. Увесці электрычны зарад (у 2 знач.).

    • З. электрычную батарэю.

  3. Падрыхтаваць да дзеяння, уставіўшы што-н., заправіўшы чым-н.

    • З. фотаапарат.
    • З. вогнетушыцель.

|| незак. зараджаць, ✂.

|| наз. зараджанне, ✂ і зарадка, ✂.