Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні

патомства, , н., зб.

  1. Маладое пакаленне ў адносінах да старэйшых, бацькоў. Не пакінуў патомства (не меў дзяцей).

    • Жаўна са сваім патомствам (з дзіцянятамі).
  2. Людзі будучых пакаленняў.

    • Подзвігі народа будзе помніць удзячнае п.

патоп, , м.

  1. Паводле біблейскай легенды: паводка, якая за грахі людзей затапіла нібыта ўсю зямлю.

    • Сусветны п.
    • Пасля нас хоць п.! (каб толькі нам было добра; неадабр.).
  2. Разводдзе, паводка; пра многа разлітай вады дзе-н. (разм. жарт.).

    • У нізінах вясною — цэлы п.
    • Што тут за п. у вас у хаце?

|| прым. патопны, .

паторгаць, ; зак.

Таргануць некалькі разоў.

  • П. за дзверы.

паторгваць, ; незак.

Злёгку, час ад часу торгаць.

  • П. плячом.

паточны, , (спец.).

Які робіцца пры дапамозе канвеера, канвеерны.

  • П. выпуск прадукцыі.
  • П. метад вытворчасці.

патрабавальны, .

  1. Строгі, які патрабуе многага ад іншых.

    • П. загадчык.
  2. З высокімі патрабаваннямі, вельмі разборлівы.

    • П. чытач.
  3. Які выражае патрабаванне (у 2 знач.), настойлівы.

    • П. стук.
  4. Які змяшчае патрабаванне (у 5 знач; спец.).

    • Патрабавальная ведамасць.

|| наз. патрабавальнасць, .

патрабаванне, , н.

  1. гл. патрабаваць.

  2. Выражаная ў рашучай, катэгарычнай форме просьба аб тым, што павінна быць выканана, на што ёсць права.

    • На першае п.
  3. Правіла, умова, абавязковая для выканання.

    • Выкананне патрабаванняў статута.
    • Тэхналагічныя патрабаванні на выраб дэталі.
  4. мн. Унутраныя патрэбнасці, запатрабаванні.

    • Чалавек без усялякіх патрабаванняў.
  5. Афіцыйны дакумент з просьбай аб выдачы чаго-н., накіраванні каго-, чаго-н. куды-н.

    • П. на дровы.
    • П. на маладых спецыялістаў.

патрабавацца, ; незак.

Быць патрэбным, неабходным.

  • Патрабуецца рабочая сіла.

патрабаваць, ; незак.

  1. чаго і са злуч. уступальны. «каб». Прасіць у катэгарычнай форме, будучы ўпэўненым у сваім праве на тое, каб гэта просьба была выканана.

    • П. дакладнасці.
    • П. чыіх-н. тлумачэнняў.
  2. чаго ад каго-чаго. Чакаць праяўлення якіх-н. уласцівасцей, дзеянняў.

    • Чытач патрабуе ад пісьменніка праўдзівага адлюстравання жыцця.
  3. Мець патрэбу ў кім-, чым-н.

    • Яго здароўе патрабуе цёплага клімату.
    • Работа патрабуе кваліфікаванага кіраўніка.

|| наз. патрабаванне, .

патрава, , ж.

  1. Знішчэнне, псаванне пасеваў, траў жывёлай.

    • Ахова азімых пасеваў ад патравы.
  2. Страва, яда.

    • З салам і жук п. (з нар.).

|| прым. патраўны, .