Verbum

памяты, ✂.

1. Няроўны, нягладкі, са складкамі.

   • П. касцюм.

2. Стомлены, нясвежы, нібы заспаны (разм.).

   • П. твар.

|| наз. памятасць, ✂.

памяцца, ✂; зак. (разм.).

Памарудзіць, праяўляючы нерашучасць, ваганне ў вырашэнні чаго-н.

• Крыху памяўшыся, згадзіўся.

памяць​¹, ✂, ж.

1. Здольнасць захоўваць і аднаўляць у свядомасці ранейшыя ўражанні, вопыт, а таксама сам запас уражанняў, якія захоўваюцца ў свядомасці.

   • Добрая п.
   • Урэзацца ў п.
   • Вылецець з памяці (забыцца).
   • Гаварыць на п. або па памяці (не гледзячы ў тэкст).
   • Выкінуць з памяці (забыць).
   • Дацца ў п. (запомніцца).
   • Падарыць што-н. каму-н. на п. (каб помніў).
   • Не ў п. (пра тое, што не помніцца).
   • На памяці чыёй або пры памяці чыёй ці за чыю п. (у перыяд жыцця каго-н., калі ён сам быў сведкам чаго-н.).
   • Дайсці да памяці (апрытомнець).
   • Прыйсці на п. (успомніцца).
   • Кароткая п. у каго-н. (хутка забывае; звычайна пра таго, хто не хоча помніць, успамінаць што-н.).
   • Курыная п. (вельмі дрэнная; разм. жарт.).
   • П. машыны (перан. пра запамінальнае ўстройства вылічальнай машыны).

2. Успамін пра каго-, што-н.

   • Ён пакінуў у нас добрую п. пра сябе.
   • Захоўваць п. пра якую-н. падзею.

3. Тое, што звязана з памёршым (успаміны пра яго, пачуцці да яго і пад.).

   • Прысвяціць манаграфію памяці свайго настаўніка.
   • Ушанаваць п. нябожчыка ўставаннем.
   • Вечная п. каму-н. (пажаданне, каб доўга, вечна помнілі каго-н. памёршага).

Без памяці —

• 1) без прытомнасці.
  • Хворы быў без памяці;
• 2) вельмі моцна (разм.).
  • Бегчы без памяці;
• 3) ад каго-чаго. У захапленні (разм.).
  • Ён без памяці ад дзяўчыны.

памяць​², ✂; зак.

Зрабіць мятым, змяць.

• П. касцюм.

памячаць, ✂; незак.

Ставіць паметкі на чым-н.

• П. старонкі рукапісу.

памяшканне, ✂, м.

Унутранасць будынка, месца, дзе хто-, што-н. размяшчаецца.

• Жылое п.
• Добра абсталяванае п.

пан, ✂, м.

1. У дарэвалюцыйнай Расіі і ў капіталістычных краінах: чалавек з прывілеяваных класаў (памешчык, дваранін і пад.), а таксама зварот да яго.

   • Сядзець як пан або панам (перан. гультаяваць, нічога не рабіць; разм.).
   • Жыць як пан або панам (перан. жыць у дастатку і бяздзейнасці; разм.).

2. Пра чалавека, які ўхіляецца ад працы сам і мае моду перакладваць работу на іншых (разм.).

3. Форма ветлівага звароту да афіцыйных прадстаўнікоў або грамадзян іншых краін.

   • Паважаныя дамы і паны!

|| ж. пані, ✂.

|| прым. панскі, ✂.

• П. двор.
• Панскія замашкі.

пан...

Першая частка складаных слоў са знач. паўнаты ахопу, панавання, напр. пан’еўрапейскі, панславізм, панэлінізм.

панавальваць​¹, ✂; зак.

1. Наваліць, нагрузіць на каго-, што-н. вялікую колькасць чаго-н.

   • П. галля на кастры.

2. Накідаць у беспарадку многа чаго-н.

панавальваць​², ✂; зак.

Зрабіць шляхам валення многа чаго-н.

• П. валёнак.