Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

арг...

Першая састаўная частка складаных слоў, якая ўжыв. ў знач. арганізацыйны, напр.: аргкамітэт, аргвывады.

аргама́к, -а, мн. -і, -аў, м.

Старажытная назва ўсходніх пародзістых верхавых коней.

|| прым. аргама́чны, -ая, -ае.

арга́н, -а, мн. -ы, -аў, м.

Музычны духавы клавішны інструмент, што складаецца з набору труб, у якія мяхамі напампоўваецца паветра.

|| прым. арга́нны, -ая, -ае.

Арганная музыка.

аргана... і аргана-...

Першая састаўная частка складаных слоў са знач.:

1) арганічны (у 1 знач.), напр.: арганагенны, аргана-мінеральны, 2) які мае адносіны да органаў (у 1 знач.), напр.: арганапаталогія, арганапластыка, арганатэрапеўтычны, арганатэрапія (прымяненне з лячэбнай мэтай рэчываў жывёльнага паходжання).

арганізава́ны, -ая, -ае.

1. Аб’яднаны, згуртаваны, які ўваходзіць у склад якой-н. арганізацыі.

А. калектыў.

2. Планамерны, упарадкаваны.

А. характар партызанскай барацьбы.

3. Дысцыплінаваны, які дзейнічае дакладна і планамерна.

|| наз. арганізава́насць, -і, ж.

арганізава́цца, -зу́юся, -зу́ешся, -зу́ецца; -зу́йся; зак.

1. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Узнікнуць, з’явіцца, утварыцца.

Арганізаваўся новы аддзел.

2. Аб’яднацца для якой-н. мэты.

А. на барацьбу за мір.

|| незак. арганізо́ўвацца, -аюся, -аешся, -аецца.

арганізава́ць, -зу́ю, -зу́еш, -зу́е; -зу́й; -зава́ны; зак.

1. што. Заснаваць, стварыць.

А. курсы.

А. хор.

2. што. Падрыхтаваць, наладзіць.

А. сустрэчу.

А. дастаўку газет.

3. каго-што. Аб’яднаць для якой-н. мэты.

А. моладзь.

4. што. Упарадкаваць што-н.

А. свой час.

|| незак. арганізо́ўваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. арганіза́цыя, -і, ж.

арганіза́тар, -а, мн. -ы, -аў м.

Той, хто арганізоўвае, з’яўляецца ініцыятарам чаго-н.

А. атрада.

|| прым. арганіза́тарскі, -ая, -ае.

Арганізатарскія здольнасці.

арганізацы́йны, -ая, -ае.

Які адносіцца да арганізацыі (гл. арганізаваць у 1 знач.), да падрыхтоўкі ажыццяўлення чаго-н.

А. перыяд.

Арганізацыйныя расходы.

арганіза́цыя, -і, мн. -і, -цый, ж.

1. гл. арганізаваць.

2. Грамадскае аб’яднанне або дзяржаўная ўстанова.

Прафсаюзная а.

Будаўнічая а.

3. Арганізаванасць, унутраная дысцыпліна, прадуманы, планамерны парадак.

Дакладная а. ў рабоце.

4. Фізічная ці псіхафізічная будова асобнага арганізма.