Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

гарсэ́т, -а, Мэ́це, мн. -ы, -аў, м.

1. Шырокі пругкі пояс для сцягвання таліі, які носяць пад адзеннем.

2. Цвёрды і шырокі артапедычны пояс, які выкарыстоўваецца пры захворваннях пазваночніка.

Гіпсавы г.

3. Безрукаўка ў традыцыйным касцюме беларускіх жанчын.

Вышываны г.

|| прым. гарсэ́тны, -ая, -ае.

гарсэ́тніца, -ы, мн. -ы, -ніц, ж.

Спецыялістка па вырабе гарсэтаў (у 1 знач.).

|| прым. гарсэ́тніцкі, -ая, -ае.

гарт, -у, М -рце, м.

1. Цвёрдасць металу, якая надаецца гартаваннем.

Сталь высокага гарту.

2. перан. Фізічная або маральная вынослівасць, стойкасць.

Чалавек старога гарту.

3. Сплаў свінцу, волава і сурмы для адліўкі друкарскіх шрыфтоў (спец.).

|| прым. га́ртавы, -ая, -ае (да 3 знач.) і гарто́ўны, -ая, -ае (да 1 і 2 знач.).

гартава́цца, -ту́юся, -ту́ешся, -ту́ецца; -ту́йся; незак.

1. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Рабіцца цвёрдым, пругкім, трывалым у выніку моцнага награвання і хуткага ахаладжэння (пра метал).

2. перан. Рабіцца фізічна або маральна ўстойлівым, здольным пераносіць цяжкасці і неспрыяльныя ўмовы.

Г. ў барацьбе.

гартава́ць, -ту́ю, -ту́еш, -ту́е; -ту́й; -тава́ны; незак., каго-што.

1. Надаваць цвёрдасць, пругкасць, трываласць шляхам моцнага награвання і хуткага ахаладжэння.

Г. жалеза.

2. перан. Рабіць фізічна або маральна ўстойлівым, здольным пераносіць цяжкія і неспрыяльныя ўмовы.

Г. волю.

|| наз. гартава́нне, -я, н. і гарто́ўка, -і, ж.

|| прым. гартава́льны, -ая, -ае (да 1 знач.).

Гартавальная печ.

гарта́нны, -ая, -ае.

1. гл. гартань.

2. Пра гукі: раскацісты, гарлавы.

Гартанная мова.

|| наз. гарта́ннасць, -і, ж.

гарта́нь, -і, мн. -і, -ей, ж.

Верхняя частка дыхальнага горла.

|| прым. гарта́нны, -ая, -ае.

гарта́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак., што.

Перагортваць, пераварочваць лісты (кнігі, часопіса і пад.).

Г. газеты.

гартэ́нзія, -і, мн. -і, -зій, ж.

Дэкаратыўная травяністая расліна сямейства гартэнзіевых з вялікім шарападобным суквеццем.

|| прым. гартэ́нзіевы, -ая, -ае.

га́рус, -у, м.

Кручаная мяккая шарсцяная пража.

|| прым. га́русны, -ая, -ае і га́русавы, -ая, -ае.