Verbum

гар, -у, м.

1. Едкі пах ад няпоўнага згарання чаго-н.

Запахла гарам.

2. Рэшткі перагарэлага каменнага вугалю.

Пасыпаць дарожкі гарам.

3. Выпаленае месца ў лесе.

|| прым. га́равы, -ая, -ае.

Гаравая дарожка.

гар...

Першая састаўная частка складаных слоў са знач. гарадскі, напр.: гарвыканкам, гарсавет.

гара́, -ы́, мн. го́ры і (з ліч. 2, 3, 4) гары́, гор, ж.

1. Значнае ўзвышша, што ўзнімаецца над мясцовасцю або выдзяляецца сярод іншых узвышшаў.

Каўказскія горы.

Спускацца з гары.

Снежная г.

2. толькі мн. Горная краіна, гарыстая мясцовасць.

Жыхары гор.

Паход у горы.

3. перан., чаго, з чаго. Вялікая колькасць чаго-н. складзенага ў кучу.

Г. дроў.

Горы кніг.

4. Памяшканне, прастора паміж столлю і дахам у будынку; гарышча.

Злажыць сена на гару.

Зёлкі сушаць звычайна на гары.

5. (з прыназ. «у», «з», «на»). Вышыня, верх.

Шум чуўся з гары.

◊

Абяцаць залатыя горы — абяцаць надта многа.

Гарою стаяць за каго-што — усімі сіламі абараняць.

Горы варочаць — вельмі многа рабіць.

Горы вярнуць на каго (разм., неадабр.) — няславіць каго-н., гаварыць пра каго-н. многа непрыемнага.

Горы перавярнуць — зрабіць вельмі значную работу.

Не за гарамі —

1) пра нешта блізкае, што хутка наступіць;

2) блізка, недалёка (быць, знаходзіцца).

|| памянш. го́рка, -і, ДМ -рцы, мн. -і, -рак, ж. (да 1 і 3 знач.).

|| прым. го́рны, -ая, -ае (да 1 і 2 знач.).

Г. хрыбет.

Горная краіна.

гарава́ць, -ру́ю, -ру́еш, -ру́е; -ру́й; незак.

1. Жыць бедна, цярпець нястачу.

Век ён гаруе.

2. Тужыць, сумаваць, перажываць якое-н. гора.

Г. па дачцэ.

|| наз. гарава́нне, -я, н.

гарадавы́, -о́га, мн. -ы́я, -ы́х, м.

Ніжні чын гарадской паліцыі ў царскай Расіі.

гараджа́нін, -а, мн. -джа́не і (з ліч. 2, 3, 4) -джа́ніны, -джа́н, м.

Жыхар горада (у 1 знач.).

|| ж. гараджа́нка, -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак.

гарадзі́ць, -раджу́, -ро́дзіш, -ро́дзіць; -ро́джаны; незак., што.

1. Ставіць плот, паркан і пад.; абгароджваць што-н.

Г. плот.

Г. двор.

2. перан. Гаварыць абы-што, выдумляць.

Стары гаворыць — гародзіць, ды на праўду выходзіць (прыказка).

◊

Агарод (гарод) гарадзіць (разм.) — пачынаць якую-н. клапатлівую і безнадзейную справу.

|| наз. гарадзьба́, -ы́, ж. (да 1 знач.).

гарадзі́шча, -а, мн. -ы, -дзі́шч і -аў, н.

Месца, дзе захаваліся рэшткі старажытнага пасялення.

Раскопкі гарадзішча.

гарадзьба́, -ы́, ж.

1. гл. гарадзіць.

2. Агароджа, плот.

гарадкі́, -о́ў.

Гульня, у якой невялікія драўляныя качулкі выбіваюць бітой з начэрчанага на зямлі квадрата — горада (у 3 знач.).

Згуляць у г.

|| прым. гарадо́шны, -ая, -ае.