Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

гатава́льня, -і, мн. -і, -льняў, ж.

Футарал, скрынка з наборам чарцёжных інструментаў.

гатава́цца, -ту́юся, -ту́ешся, -ту́ецца; -ту́йся; незак.

1. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Варыцца (пра ежу).

На пліце гатуецца крупнік.

У чайніку гатуецца вада (кіпіць).

2. да чаго або з інф. Рыхтавацца да чаго-н., да якой-н. дзейнасці (разм.).

Г. да вяселля.

|| зак. згатава́цца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -ту́ецца (да 1 знач.).

гатава́ць, -ту́ю, -ту́еш, -ту́е; гату́й; -тава́ны; незак., што.

1. Варыць ежу.

Г. вячэру.

Г. малако (кіпяціць).

2. Прыводзіць у прыгодны для карыстання стан.

Г. цёплае адзенне да зімы.

Г. насенне да пасеву.

|| зак. згатава́ць, -ту́ю, -ту́еш, -ту́е; -ту́й; -тава́ны (да 1 знач.).

|| наз. гатава́нне, -я, н. (да 1 знач.).

гато́вы, -ая, -ае; гато́ў, гато́ва.

1. да чаго і з інф. Які зрабіў усе неабходныя прыгатаванні.

Г. да ад’езду.

2. на што або з інф. Які схільны зрабіць што-н., з якім можа што-н. адбыцца.

Г. памагаць садзіць бульбу.

Бульба гатова зацвісці.

3. Канчаткова зроблены, годны для ўжывання, выкарыстання.

Абед г.

Гатовыя дэталі.

На ўсім гатовым (наз.).

4. толькі кар. ф., у знач. вык. Выражае канчатковы вынік якога-н. дзеяння або стану і ўжыв. ў знач.:

а) памёр, сканаў;

б) зусім п’яны (разм.).

Ужо гатоў!

гато́ўка, -і, ДМо́ўцы, ж. (разм.).

Наяўныя грошы.

Заплаціў пяць тысяч гатоўкаю.

гато́ўнасць, -і, ж.

1. Стан, пры якім усё зроблена, падрыхтавана да чаго-н.

Баявая г.

2. Згода, жаданне зрабіць што-н.

Выказаць г. выканаць заданне.

гату́нак, -нку, мн. -нкі, -нкаў, м.

Разрад, катэгорыя чаго-н. (першапачаткова тавару) па якасці, расцэнцы і пад.; сорт.

Мука першага гатунку.

|| прым. гатунко́вы, -ая, -ае.

Гатунковае насенне.

гатунко́васць, -і, ж.

Прыналежнасць да таго ці іншага гатунку.

гаты́чны гл. готыка.

гатэнто́ты, -аў, адз.о́т, -а, м.

Народнасць, якая жыве на поўдні Афрыкі (сучасная Намібія) і размаўляе на мове нама.

|| ж. гатэнто́тка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так.

|| прым. гатэнто́цкі, -ая, -ае.