по́люс, -а, мн. -ы, -аў, м.
1. Адзін з двух пунктаў перасячэння ўяўнай восі вярчэння Зямлі з зямной паверхняй, а таксама мясцовасць вакол гэтых пунктаў.
Паўночны п.
2. Адзін з двух супрацьлеглых канцоў электрычнага ланцуга або магніта (спец.).
Дадатны, адмоўны п.
3. перан. Што-н. зусім супрацьлеглае чаму-н. іншаму (кніжн.).
Гэтыя характары — два полюсы.
○
Полюсы свету (спец.) — пункты перасячэння нябеснай сферы т.зв. воссю свету, вакол якой адбываецца сутачнае вярчэнне гэтай сферы.
Паўночны і Паўднёвы полюсы свету.
Полюсы холаду (спец.) — вобласці найбольш нізкіх зімовых тэмператур на зямной паверхні.
Магнітныя полюсы Зямлі (спец.) — пункты на зямной паверхні, у якіх магнітная стрэлка з гарызантальнай воссю вярчэння прымае вертыкальнае становішча.
|| прым. по́люсны, -ая, -ае (да 2 знач.).
П. ток.
по́меж.
1. прысл. Поруч, побач.
Ісці п.
2. прыназ. з Т (у спалуч. з прыназ. «з»). Поруч, побач з кім-, чым-н.
Стаяць п. з бацькам.
по́месь, -і, ж.
1. Жывёліна або расліна, атрыманая ад скрыжавання розных парод, гатункаў.
Мул — п. асла з кабылай.
2. перан. Мешаніна, сумесь чаго-н. разнароднага.
П. натуралізму з пошласцю.
по́мнік, -а, мн. -і, -аў, м.
1. Скулыітурнае або архітэктурнае збудаванне ў знак ушанавання памяці каго-, чаго-н.
П.
Максіму Багдановічу.
2. Прадмет культуры мінулага.
Археалагічны п.
Помнікі пісьменнасці (старажытныя рукапісы).
по́мніцца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -іцца; незак.
1. Захоўвацца, утрымлівацца ў памяці, не забывацца.
Мне помняцца тыя дні.
2. у знач. пабочн. сл. по́мніцца (у 3 ас. адз.). Як у памяці.
Помніцца, вы тады прыходзілі да нас.
по́мніць, -ню, -ніш, -ніць; незак., каго-што, пра каго-што, аб кім-чым і з дадан. сказам.
Трымаць у памяці, не забываць.
П. сваё маленства.
П. верш на памяць.
П. пра сяброў.
П. аб сваіх абавязках.
◊
Не помніць сябе ад чаго — будучы ўсхваляваным, не кантраляваць сваіх дзеянняў, учынкаў.
Не п. сябе ад шчасця.
по́мпа¹, -ы, мн. -ы, -аў, ж.
Прыстасаванне, якім пампуюць вадкасць, газ; насос.
Пажарная п.
|| прым. по́мпавы, -ая, -ае.
Помпавая станцыя.