Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

пе́вень, пе́ўня, мн. пе́ўні, пе́ўняў, м.

1. Самец курыцы.

2. перан. Пра задзірыстага чалавека, забіяку (разм.).

Да пеўняў (разм.) — да світання (праседзець).

Да пеўняў або з пеўнямі (разм.) — вельмі рана, на досвітку (устаць, падняцца).

Пусціць чырвонага пеўня (разм.) — учыніць пажар, падпаліць (у 2 знач.).

|| памянш. пе́ўнік, -а, мн. -і, -аў, м. (да 1 знач.).

|| прым. пе́ўневы, -ая, -ае (да 1 знач.).

П. крык.

П. голас (таксама перан.; крыклівы, прарэзлівы).

пед...

Першая састаўная частка складаных слоў са знач. педагагічны, напр.: педвучылішча, педінстытут, педпрактыка.

педагагі́чны, -ая, -ае.

1. гл. педагог і педагогіка.

2. Які адпавядае патрабаванням педагогікі.

П. такт.

|| наз. педагагі́чнасць, -і, ж. (да 2 знач.).

педаго́г, -а, мн. -і, -аў, м.

Асоба, якая займаецца выкладчыцкай і выхаваўчай работай.

|| прым. педагагі́чны, -ая, -ае.

педаго́гіка, -і, ДМ -гіцы, ж.

Навука аб метадах выхавання і навучання.

|| прым. педагагі́чны, -ая, -ае.

П. факультэт (які рыхтуе спецыялістаў па педагогіцы). П. інстытут (які рыхтуе настаўнікаў).

педа́ль, -і, мн. -і, -ей, ж.

Нажны рычаг у машынах і музычных інструментах.

П. тормаза, раяля.

Націснуць на ўсе педалі (таксама перан.; прыняць усе меры для паскарэння, дасягнення чаго-н.; разм.).

|| прым. педа́льны, -ая, -ае.

Дзіцячая педальная машына.

педа́нт, -а, М -нце, мн. -ы, -аў, м.

Той, хто залішне строгі ў выкананні ўсіх фармальных запатрабаванняў (у навуцы, жыцці і пад.).

|| ж. педа́нтка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так.

|| прым. педа́нцкі, -ая, -ае.

педанты́зм, -у, м.

Паводзіны, уласцівасці педанта.

Дакладны да педантызму.

педанты́чны, -ая, -ае.

Строгі ў выкананні ўсіх запатрабаванняў, надзвычай дакладны і акуратны.

П. чалавек.

Педантычныя адносіны.

Педантычна (прысл.) усё выконваць.

|| наз. педанты́чнасць, -і, ж.

педыкю́р, -у, м.

Гігіенічная апрацоўка ступняў ног (чыстка, паліроўка пазногцяў, выдаленне мазалёў).

|| прым. педыкю́рны, -ая, -ае.