Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

по́тарч, прысл.

1. Старчаком, у вертыкальным становішчы.

Бервяно стала п.

2. Тарчма, тварам уніз.

Ляцець п.

по́тнік, -а, мн. -і, -аў, м.

Лямец пад сядлом ці падсядзёлкам.

|| прым. по́тнікавы, -ая, -ае.

по́тны, -ая, -ае.

1. Пакрыты потам.

П. твар.

2. Тое, што і запацелы.

Потныя шыбы.

по́тым, прысл.

Праз некаторы час, пасля; услед за кім-, чым-н.

Ідзіце вы, а я п. прыйду.

На п. пакінуць (адкласці і пад.) што-н. (каб зрабіць пасля, пазней; разм.).

по́тырч, прысл.

Тое, што і потарч.

по́ўдзень¹, -дня, м.

1. Адзін з чатырох напрамкаў свету, супрацьлеглы поўначы.

Вецер з поўдня.

Вокны выходзяць на п.

2. Мясцовасць, размешчаная ў гэтым напрамку.

На поўдні Беларусі.

3. Мясцовасць з цёплым, гарачым кліматам, цёплыя краі.

Жыхары поўдня.

Адпачываць на поўдні.

|| прым. паўднёвы, -ая, -ае.

П. полюс.

П. тэмперамент (уласцівы жыхарам поўдня).

по́ўдзень², -дня, м.

Сярэдзіна дня, час вышэйшага сонцастаяння над гарызонтам, які адпавядае 12 гадзінам дня.

Спякотны п.

|| прым. паўдзённы, -ая, -ае і паўднёвы, -ая, -ае.

по́ўзаць, -аю, -аеш, -ае; незак.

Тое, што і паўзці (у 1 і 2 знач.), але абазначае дзеянне, якое адбываецца не ў адзін час, не за адзін прыём ці не ў адным напрамку.

П. па траве.

П. перад кім-н. (перан.: прыніжацца).

|| наз. по́ўзанне, -я, н.

поўна... (а таксама паўна...).

Першая састаўная частка складаных слоў са знач.:

1) поўнасцю, напр., поўнаўладны;

2) які мае паўнату чаго-н., напр., поўнагабарытны.

поўнагало́ссе, -я, н.

У мовазнаўстве: наяўнасць у словах усходнеславянскіх моў у адрозненне ад іншых славянскіх моў спалучэнняў оро, оло, ере, еле паміж зычнымі, якія адпавядаюць стараславянскім ра, ла, ре, ле, напр.: рус. город, бел. горад, балгарскае град, чэшскае йгасі.

|| прым. поўнагало́сны, -ая, -ае.