Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні

залатаверхі, .

У народнай паэзіі: з пазалочаным верхам, купалам.

  • З. палац.

залатаносны, .

Які мае ў сваім саставе золата (пра радовішча).

  • З. пясок.

|| наз. залатаноснасць, .

залаташвейны, .

Які мае адносіны да шыцця золатам (у 3 знач.).

  • Залаташвейная майстэрня.

залатнік1, , м.

Старая мера масы, роўная фунта або 4,26 грама.

  • Малы з., ды дарагі.

залатнік2, , м. (спец.).

Механізм для аўтаматычнага кіравання патокам пары, вадкасці або газу ў цеплавых, гідраўлічных і пнеўматычных механізмах.

|| прым. залатніковы, .

залатоўка, , ж. (уст.).

Манета ў 15 капеек.

залатуха, , ж.

Дзіцячая хвароба, якая суправаджаецца агульным знясіленнем, высыпкай на целе і пад.

|| прым. залатушны, .

  • Залатушнае дзіця.

залаты, .

  1. гл. золата.

  2. залаты, -ога, -ыя, -ых, м.

    • Манета з золата, чырвонец.
  3. Колеру золата, бліскуча-жоўты.

    • Залатыя валасы.
    • Залатая восень (асенні час, калі лісце жаўцее яркімі адценнямі).
  4. перан. Шчаслівы, радасны.

    • З. час.
    • З. век.
  5. перан. Цудоўны, выдатны.

    • З. чалавек.
    • Залатыя рукі (умелыя).
  6. перан. Дарагі, любімы.

    • Залатыя мае дзеткі.

  • Залатое сячэнне (спец.) — гарманічная прапорцыя, у якой адна частка адносіцца да другой, як усё цэлае да першай часткі.

  • Залатая моладзь — пра моладзь з забяспечаных слаёў грамадства, якая вядзе марнатраўнае жыццё.

  • Залатая сярэдзіна — пра спосаб дзеяння, пры якім пазбягаюць крайнасцей, рызыкі, смелых рашэнняў.

  • Залатое вяселле (разм.) — пяцідзесяцігоддзе сямейнага жыцця.

  • Залатое дно — пра невычэрпную крыніцу багацця, даходу.

залаціста-...

Першая частка складаных слоў са знач. з залацістым адценнем, напр. залаціста-аранжавы, залаціста-белы, залаціста-бліскучы, залаціста-пурпуровы, залаціста-русы, залаціста-рыжы, залаціста-саламяны, залаціста-чырвоны.

залацісты, .

Колеру золата, з бліскуча-жоўтым адлівам.

  • Залацістыя зоры.
  • Залацістыя валасы.

|| наз. залацістасць, .