Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

бач, часц.

1. Ужыв., каб звярнуць чыю-н. увагу на што-н.

Бач!

Каго я сустрэў!

2. у знач. пабочн. сл. Бачыш; як бачыш.

Яго, бач, не задавальняе пасада.

ба́чанне, -я, н.

1. гл. бачыць.

2. Разумовае ўсведамленне, успрыманне навакольнага свету.

Паэтычнае б. жыцця.

бачко́м, прысл.

Тое, што і бокам.

ба́чна, безас., у знач. вык.

Відаць; можна бачыць, разгледзець.

Там б. будзе.

Адсюль лесу не б.

ба́чнасць, -і, ж.

1. Магчымасць бачыць удалечыню.

Добрая б.

2. Знешні выгляд, які выклікае падманлівае ўражанне, знешняе падабенства чаго-н. (разм.).

Гэта толькі б. высакароднасці.

ба́чны, -ая, -ае.

Даступны зроку.

Увышыні кружыліся ледзь бачныя буслы.

бачо́к гл. бок.

ба́чыцца, -чуся, -чышся, -чыцца; незак.

1. з кім. Бачыць адзін аднаго, сустракацца.

Б. з сябрамі.

2. Успрымацца зрокам, быць бачным.

Удалечыні бачацца абрысы гор.

3. Паўставаць у думках, уяўляцца.

Будучае ўжо добра бачыцца.

|| зак. уба́чыцца, -чуся, -чышся, -чыцца (да 1 і 3 знач.) і паба́чыцца, -чуся, -чышся, -чыцца (да 1 знач.).

ба́чыць, -чу, -чыш, -чыць; -чаны; незак.

1. без дап. Валодаць пачуццём зроку.

Совы добра бачаць ноччу.

2. каго-што. Успрымаць зрокам.

Б. лугі і палі.

3. каго-што. Сустракаць каго-, што-н.

Учора бачыў яго ў клубе.

4. Уяўляць у думках.

Б. на стагоддзі ўперад.

5. каго-што. Звяртаць увагу, заўважаць.

Б. чалавечыя пакуты.

6. што і з дадан. Адчуваць, усведамляць, разумець.

Бачу, што Сяргей праўду кажа.

Бачыць навылёт (навылет), бачыць наскрозь — вельмі добра ведаць каго-н.

Бачыш ты! (разм.) — пры выказванні здзіўлення.

Свету белага (божага) не бачыць (разм.) — быць вельмі занятым.

|| зак. уба́чыць, -чу, -чыш, -чыць; -чаны (да 2—6 знач.) і паба́чыць, -чу, -чыш, -чыць; -чаны (да 2, 3, 5 і 6 знач.).

|| наз. ба́чанне, -я, н. (да 2 знач.).