Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

бу́бен, -бна, мн. -бны, -бнаў, м.

1. Ударны музычны інструмент у выглядзе абцягнутага скурай шырокага абруча з металічнымі бразготкамі.

Біць у б.

2. Тое, што і барабан (у 1 знач.).

бубні́ць, -ню́, -ні́ш, -ні́ць; -ні́м, -ніце́, -ня́ць; незак., што і без дап. (разм.).

1. Біць у бубен, барабаніць.

2. перан. Гаварыць хутка, неразборліва, манатонна.

Б. сабе пад нос.

|| зак. прабубні́ць, -ню́, -ні́ш, -ні́ць; -ні́м, -ніце́, -ня́ць (да 2 знач.).

буга́й, -я́, мн. -і́, -ёў, м.

1. Тое, што і бык¹ (у 1 знач.).

2. Начная балотная птушка сямейства чапляў, якая, апусціўшы дзюбу ў ваду, утварае гукі, падобныя да рову быка¹.

буго́р, -гра́, мн. -гры́, -гро́ў, м.

Невялікае ўзвышша, узгорак.

|| памянш. бугаро́к, -рка́, мн. -ркі́, -рко́ў, м.

бугры́сты, -ая, -ае.

Пакрыты буграмі.

Бугрыстая дарога.

|| наз. бугры́стасць, -і, ж.

бу́да, -ы, ДМ -дзе, мн. -ы, буд, ж.

1. Крытая скурай або брызентам карэта, брычка, воз і пад.

2. Верх над карэтай, брычкай.

3. Шалаш, будан.

будава́цца, -ду́юся, -ду́ешся, -ду́ецца; -ду́йся; незак.

1. Ставіць сабе дом або іншы будынак.

2. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Узводзіцца, знаходзіцца ў стане будаўніцтва.

Будуецца жывёлагадоўчы комплекс.

|| зак. пабудава́цца, -ду́юся, -ду́ешся, -ду́ецца; -ду́йся.

будава́ць, буду́ю, буду́еш, буду́е; буду́й; будава́ны; незак., што.

1. Узводзіць якое-н. збудаванне.

Б. дамы.

2. Майстраваць, выпускаць машыны і пад.

Б. камбайны.

3. перан. Ствараць, арганізоўваць.

Б. новае жыццё.

4. Намячаць, ствараць у думках планы, здагадкі і пад.

Б. планы.

5. Асноўваць, базіраваць на чым-н.

Б. сваё выступленне на канкрэтных прыкладах.

6. Выражаць, фармуляваць.

Правільна б. сказ.

7. Вычэрчваць якую-н. геаметрычную фігуру на аснове зададзеных памераў.

Б. трохвугольнік.

Будаваць на пяску (неадабр.) — засноўваць на ненадзейных звестках.

Будаваць паветраныя палацы (іран.) — мроіць, планаваць нерэальнае, захапляцца нязбытнымі марамі.

|| зак. вы́будаваць, -дую, -дуеш, -дуе; -дуй; -даваны (да 1—4 знач.), пабудава́ць, -ду́ю, -ду́еш, -ду́е; -ду́й; -дава́ны; наз. пабудо́ва, -ы, ж.

|| наз. будава́нне, -я, н. і будо́ўля, -і, ж. (да 1 знач.).

буда́н, -а́, мн. -ы́, -о́ў, м.

1. Шалаш з галін або саломы для часовага жылля.

2. Верх, пакрыццё павозкі (разм.).

|| прым. будано́вы, -ая, -ае.

будара́жыць, -жу, -жыш, -жыць; незак., каго-што.

Узрушваць, непакоіць, узбуджаць.

|| зак. узбудара́жыць, -жу, -жыш, -жыць; -жаны.

|| звар. будара́жыцца, -жуся, -жышся, -жыцца; зак. узбудара́жыцца, -жуся, -жышся, -жыцца.