Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

бада́й (разм.).

1. часц. Ужыв. для выказвання нядобрых пажаданняў, праклёнаў.

А б. ты прапаў!

2. пабочн. сл. Выказвае дапушчэнне якой-н. магчымасці, схільнасць згадзіцца з чым-н.

Па багацці ўбораў няма б. прыгажэйшай пары года, як восень.

3. прысл. Амаль.

Тут некалі корчмы стаялі б. праз кожныя дзесяць кіламетраў.

Бадай ці не... — падобна на тое, што.

Бадай што

1) магчыма што, відаць што.

Бадай што я з вамі згодзен;

2) амаль, амаль што.

Мы ўжо праехалі бадай што паўдарогі.

бада́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; незак.

1. Мець звычку бадаць, быць бадлівым.

Асцярожна, гэта карова бадаецца.

2. Бадаць каго-н. або адзін аднаго.

На лузе бадаліся бычкі.

бада́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак., каго-што.

Біць ілбом, калоць рагамі (пра жывёл).

|| зак. забада́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| аднакр. бадану́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́ і бадну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́.

бадзёры, -ая, -ае.

Поўны сіл, здароўя, энергіі.

Б. хлопец.

|| наз. бадзёрасць, -і, ж.

бадзёрыцца, -руся, -рышся, -рыцца; незак.

Імкнуцца захаваць бадзёрасць.

бадзёрыць, -ру, -рыш, -рыць; незак., каго-што і без дап.

Надаваць бадзёрасці.

Б. байцоў перад атакай.

Надвор’е бадзёрыла.

бадзя́га¹, -і, ДМ -дзя́зе, ж.

Прэснаводная губка, якая ў высушаным стане выкарыстоўваецца ў медыцыне для лячэння рэўматызму.

Націрацца бадзягай.

бадзя́га², -і, ДМ -у, Т -ам, м.; ДМ -дзя́зе, Т -ай (-аю), ж., мн. -і, -дзя́г.

Бяздомны без пэўнага занятку чалавек.

Хадзіць бадзягам па свеце.

|| прым. бадзя́жніцкі, -ая, -ае і бадзя́жны, -ая, -ае.

Бадзяжніцкае жыццё.

Бадзяжны люд.

бадзя́жніцтва, -а, н.

Лад жыцця бадзягі².

бадзя́к, -у́, м.

Шматгадовая травяністая расліна сямейства складанакветных з калючкамі на лісці і пурпуровымі кветкамі.

|| прым. бадзяко́вы, -ая, -ае.