Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

пазаплыва́ць², 1 і 2 ас. адз. не ўжыв., -а́е; -а́ем, -а́еце, -а́юць; зак.

1. (1 і 2 ас. мн. не ўжыв.), чым і без дап. Заплысці, пакрыцца або напоўніцца чым-н. — пра ўсё, многае.

Шчыліны пазаплывалі смалой.

2. Распаўнець — пра ўсіх, многіх (разм.).

Твары пазаплывалі тлушчам.

пазаплята́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; зак., што.

1. Пераплятаючы, сплесці, заплесці ўсё, многае.

П. косы.

П. дзіркі ў тыне.

2. чым. Аплятаючы, пакрыць чым-н. усё, многае.

Павукі пазапляталі куткі павуціннем.

пазапрага́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; зак., каго-што.

Запрэгчы ўсіх, многіх.

П. коней.

пазапуха́ць, 1 і 2 ас. адз. і мн. не ўжыв., -а́е, -а́юць; зак.

Запухнуць — пра многае.

Пазапухалі вочы ад сну.

пазараста́ць, 1 і 2 ас. адз. не ўжыв., -а́е; -а́ем, -а́еце, -а́юць; зак.

1. (1 і 2 ас. мн. не ўжыв.). Зарасці якой-н. расліннасцю — пра ўсё, многае.

Грады пазарасталі пустазеллем.

2. Пакрыцца валасамі, поўсцю і пад. — пра ўсіх, многіх.

Мужчыны пазарасталі бародамі.

3. (1 і 2 ас. мн. не ўжыв.). Зажыць, зарубцавацца — пра ўсё, многае (разм.).

Пазарасталі раны.

пазараўно́ўваць, -аю, -аеш, -ае; -аны; зак., што.

Зараўнаваць, зрабіць роўным усё, многае.

П. ямы.

пазаса́джваць, -аю, -аеш, -ае; -аны; зак.

1. што. Засадзіць чым-н. усё, многае.

П. клумбы кветкамі.

2. каго. Пасадзіць прымусова ўсіх, многіх куды-н. (разм.).

3. каго за што. Прымусіць займацца чым-н. усіх, многіх (разм.).

П. дзяцей за ўрокі.

4. што. Засунуць, уткнуць куды-н. усё, многае (разм.).

П. граблі пад вяроўку на возе.

пазасме́чваць, -аю, -аеш, -ае; -аны; зак., што.

Засмеціць усё, многае.

П. вуліцы.

пазасо́ўваць, -аю, -аеш, -ае; -аны; зак., што.

1. Засунуць, усунуць куды-н. усё, многае; зачыніць унутр чаго-н. усё, многае (разм.).

П. за пояс сякеры.

П. шуфляды ў стол.

2. Зачыніць на засаўку ўсё, многае (разм.).

П. дзверы.

3. Падзець невядома куды ўсё, многае.

Куды пазасоўвалі мае пальчаткі?

пазастава́цца, 1 і 2 ас. адз. не ўжыв., -тае́цца; -таёмся, -таяце́ся, -таю́цца; зак.

1. Застацца дзе-н., не пакінуць якога-н. месца — пра ўсіх, многіх.

Дзяўчаты пазаставаліся працаваць у вёсцы.

2. Не перастаць быць якім-н. — пра ўсё, многае ці ўсіх, многіх.

Дзверы пазаставаліся адчыненымі.

3. (1 і 2 ас. мн. не ўжыв.). Захавацца, уцалець — пра ўсё, многае.

Усюды пазаставаліся сляды.

4. Апынуцца ў якім-н. стане — пра ўсіх, многіх або ўсё, многае.

Дзеці пазаставаліся сіротамі.

5. Апынуцца ззаду — пра ўсё, многае або ўсіх, многіх.

Фізічна слабыя пазаставаліся ззаду.