Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

пас¹, -а, мн. -ы, -аў, м.

1. Прыстасаванне ў выглядзе паласы скуры (або шчыльнай тканіны) для прывядзення ў рух механізма.

Злучыць пасам малатарню з трактарам.

2. Тое, што і пояс (у 1 знач.), пасак (у 1 знач.).

|| прым. па́савы, -ая, -ае.

Пасавае кола сячкарні.

пас², выкл.

1. У картачных гульнях: вокліч аб адказе ад удзелу ў дадзеным розыгрышы.

Я пас!

2. перан., у знач. вык. Не ў сілах, вымушаны адмовіцца што-н. зрабіць (разм.).

Тут я пас.

пас³, -а, мн. -ы, -аў, м.

У спартыўных гульнях: перадача мяча партнёру.

Дакладны п.

П. мне! (у гульнях: пасуй!).

пасава́ць¹, 1 і 2 ас. не ўжыв., -су́е; незак.

Падыходзіць, адпавядаць каму-, чаму-н.

Табе вельмі пасуе гэты касцюм.

пасава́ць², -су́ю, -су́еш, -су́е; -су́й; незак.

1. Заяўляць пас² (у 1 знач.) у картачнай гульні.

2. перан. Прызнаючы сябе бяссільным, няздольным, адказвацца ад далейшых намаганняў, здавацца.

Не п. ні перад чым.

|| зак. спасава́ць, -су́ю, -су́еш, -су́е; -су́й.

пасава́ць³, -су́ю, -су́еш, -су́е; -су́й; незак.

У гульнях з мячом: перадаваць мяч, даваць пас³.

П. свайму іграку.

|| зак. спасава́ць, -су́ю, -су́еш, -су́е; -су́й.

|| аднакр. пасану́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́ (разм.).

|| наз. пасо́ўка, -і, ДМ -ўцы, мн. -і, -со́вак, ж.

пасаве́лы, -ая, -ае (разм.).

Тое, што і пасалавелы.

пасаве́ць гл. савець.

паса́г, -у, м.

Маёмасць, якую даюць бацькі ці родзічы маладой, калі яна выходзіць замуж.

Нявеста з пасагам.

|| прым. паса́жны, -ая, -ае.

П. скарб.

паса́д, -а, М -дзе, мн. -ы, -аў, м.

1. У 10—18 стст. гандлёва-рамесніцкая частка горада, звычайна па-за гарадской сцяной, у Кіеўскай Русі, Вялікім Княстве Літоўскім, Расійскай дзяржаве.

У горадзе Полацку было шэсць пасадаў.

2. Прыгарад, прадмесце (уст.).

3. У вясельным абрадзе: месца (звычайна дзяжа, пакрытая кажухом), куды садзяць нявесту, часам і жаніха.

|| прым. паса́дскі, -ая, -ае (да 1 і 2 знач.).

Пасадскія людзі (рамеснікі і гандляры ў гарадах Старажытнай Русі).